آنژیوگرافی یا رگ نگاری چیست؟

آنژیوگرافی (Angiography) یا رگ‌نگاری، یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی برای بررسی وضعیت عروق خونی در بدن است. در این روش، با تزریق ماده حاجب ( ماده کنتراست‌ زا) به رگ و تصویربرداری با اشعه ایکس، مشکلاتی مانند تنگی، انسداد، آنوریسم یا ناهنجاری‌های عروقی به‌وضوح قابل تشخیص می‌شوند.

این روش در بررسی عروق قلب، مغز، کلیه‌ها، پاها و سایر اندام‌ها کاربرد دارد. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، بیماری‌های قلبی‌-عروقی سالانه جان بیش از 17 میلیون نفر را می‌گیرند و آنژیوگرافی نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض این بیماری‌ها ایفا می‌کند. به همین دلیل، آنژیوگرافی امروزه به‌عنوان ابزاری حیاتی در تصمیم‌گیری‌های درمانی و بهبود کیفیت زندگی بیماران شناخته می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی (WHO): تشخیص زودهنگام بیماری‌های عروقی با استفاده از روش‌های تصویربرداری دقیق مانند آنژیوگرافی، نقش حیاتی در کاهش مرگ و میر ناشی از سکته‌های قلبی و مغزی دارد.»

تاریخچه آنژیوگرافی

تاریخچه آنژیوگرافی به یکی از نقاط عطف پزشکی در قرن بیستم بازمی‌گردد، زمانی که پزشکان برای نخستین‌بار موفق شدند راهی برای تصویربرداری از داخل رگ‌های خونی پیدا کنند. در سال 1927، دکتر “آنتونیو اگاس مونیز”، عصب‌شناس پرتغالی، اولین آنژیوگرافی مغزی را با تزریق ماده حاجب یددار به شریان کاروتید انجام داد. این اقدام جسورانه پایه‌گذار تصویربرداری عروقی مدرن شد و او را بعدها به دریافت جایزه نوبل در پزشکی نزدیک کرد. در دهه‌های بعد، پیشرفت‌های فنی قابل توجهی در این زمینه حاصل شد، از جمله توسعه کاتترهای انعطاف‌پذیر، مواد حاجب ایمن‌تر و دستگاه‌های تصویربرداری با وضوح بالا. تحول اصلی اما در سال 1958 اتفاق افتاد؛ زمانی که پزشک سوئدی “دکتر سونس فورسمن” و سپس پزشک آمریکایی “دکتر میسون سونس”، اولین آنژیوگرافی کرونری (عروق قلبی) را به روش امروزی انجام دادند. این دستاورد به‌سرعت جایگاه آنژیوگرافی را به‌عنوان یک ابزار حیاتی در تشخیص انسداد عروق قلب تثبیت کرد. از آن زمان تا امروز، آنژیوگرافی نه‌تنها در تشخیص بیماری‌های قلبی بلکه در بررسی عروق مغزی، کلیوی، اندام‌های تحتانی و سایر نقاط بدن نقش کلیدی دارد. امروزه آنژیوگرافی با کمک فناوری‌های دیجیتال، دوز پایین اشعه و تجهیزات پیشرفته، به یکی از دقیق‌ترین و کم‌خطرترین روش‌های تصویربرداری عروقی تبدیل شده است.

کاربرد آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یا رگ‌نگاری، به عنوان یک روش تصویربرداری پیشرفته و محبوب، کاربردهای وسیعی در تشخیص و درمان بیماری‌های عروقی دارد. همانگونه که یاد شد در این تکنیک، با استفاده از اشعه ایکس و تزریق ماده حاجب، امکان مشاهده دقیق عروق خونی برای پزشک فراهم می‌شود و پزشک به این وسیله می‌تواند مشکلات مختلف بیمار مانند تنگی یا انسداد عروق، آنوریسم، ناهنجاری‌های عروقی و تومورها را شناسایی کند. علاوه بر این، آنژیوگرافی در هدایت برخی از اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی، آمبولیزاسیون و جراحی‌های عروقی نیز نقش حیاتی دارد. به عنوان مثال، در آنژیوپلاستی، پزشک با استفاده از تصاویر آنژیوگرافی، محل دقیق تنگی عروق کرونر را شناسایی کرده و سپس رگ را باز می‌کند. در ادامه به بررسی مهمترین کاربرد های این روش در درمان بیماران می‌پردازیم:

تشخیص بیماری‌های عروق کرونر قلب

آنژیوگرافی عروق کرونر (Coronary angiography)، یکی از کاربردهای اصلی این روش است که به تشخیص بیماری عروق کرونر قلب، که عامل اصلی سکته های قلبی است، کمک می‌کند. در این فرایند، یک کاتتر یا لوله نازک از طریق شریان فمورال در کشاله ران یا شریان رادیال در مچ دست به قلب قرار می‌گیرد و ماده حاجب به عروق کرونر تزریق می‌شود. تصاویر اشعه ایکس، جریان خون در این عروق را نشان می‌دهد و پزشک می‌تواند محل و شدت تنگی یا انسداد را ارزیابی کند. این اطلاعات، به تصمیم‌گیری در مورد درمان‌هایی مانند آنژیوپلاستی با استنت، جراحی بای‌پس عروق کرونر و یا تجویز داروهای کنترل‌کننده عوامل خطر بیماری‌های قلبی-عروقی کمک می‌کند.

تشخیص بیماری‌های عروق مغزی:

آنژیوگرافی مغزی یا مخ (Cerebral angiography)، برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های عروق مغزی مانند آنوریسم (بیرون‌زدگی دیواره رگ)، ناهنجاری‌های شریانی-وریدی (ارتباط غیرطبیعی بین شریان‌ها و وریدها)، تنگی عروق کاروتید (عروق اصلی خون‌رسانی به مغز) و سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از انسداد عروق) استفاده می‌شود. در این روش، کاتتر از طریق شریان فمورال یا رادیال به عروق مغزی هدایت می‌شود و ماده حاجب تزریق می‌شود. تصاویر حاصل، جزئیات ساختار عروق مغزی و جریان خون در آن‌ها را نشان می‌دهد و به پزشک در تشخیص و برنامه‌ریزی روش های درمانی مناسب مانند جراحی کلیپ گذاری آنوریسم، آمبولیزاسیون ناهنجاری‌های شریانی-وریدی و یا اندارترکتومی کاروتید کمک می‌کند.

ارزیابی عروق کلیوی

آنژیوگرافی عروق کلیوی یکی از روش‌های تشخیصی پیشرفته و دقیق برای ارزیابی وضعیت شریان‌های کلیه است. این روش به‌ویژه در مواردی که مشکوک به تنگی شریان کلیوی (Renal Artery Stenosis) هستیم، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که این تنگی می‌تواند منجر به فشار خون بالا و نارسایی کلیه شود.

اهمیت آنژیوگرافی در تشخیص تنگی شریان کلیوی

تنگی شریان کلیوی معمولاً به دو دلیل اصلی رخ می‌دهد:

• آترواسکلروز (Atherosclerosis): تشکیل پلاک‌های چربی در دیواره شریان‌ها که عمدتاً در افراد مسن‌تر دیده می‌شود.
• دیسپلازی فیبروماسکولار (Fibromuscular Dysplasia): یک اختلال غیرآترواسکلروتیک که بیشتر در زنان جوان‌تر مشاهده می‌شود.

در صورت عدم درمان، تنگی شریان کلیوی می‌تواند منجر به فشار خون بالا و نارسایی کلیه شود.

تشخیص بیماری‌های عروق محیطی:

آنژیوگرافی عروق محیطی (Peripheral Angiography)، برای تشخیص بیماری‌های عروق اندام‌ها مانند پاها (بیماری شریان محیطی)، کلیه‌ها (تنگی شریان کلیوی) و روده‌ها (ایسکمی مزانتریک) استفاده می‌شود. در این روش، کاتتر به شریان مربوط به اندام مورد نظر هدایت می‌شود و ماده حاجب تزریق می‌شود. تصاویر حاصل، تنگی یا انسداد عروق، آنوریسم و سایر ناهنجاری‌ها را نشان می‌دهد. این اطلاعات به پزشک در تصمیم‌گیری در مورد درمان‌هایی مانند آنژیوپلاستی با بالون و استنت، جراحی بای‌پس و یا تجویز داروهای بهبود دهنده جریان خون کمک می‌کند.

هدایت اقدامات درمانی:

آنژیوگرافی نه‌تنها یک روش تشخیصی دقیق است، بلکه در هدایت بسیاری از اقدامات درمانی نیز نقش کلیدی دارد و به‌عنوان «چشم سوم» پزشک عمل می‌کند. این روش در مداخلاتی مانند آنژیوپلاستی برای باز کردن عروق تنگ‌شده با استنت، یا آمبولیزاسیون برای قطع جریان خون به تومورها و کنترل خونریزی، کاربرد دارد. همچنین در جراحی‌های پیچیده عروقی، آنژیوگرافی با ارائه تصویری واضح از وضعیت عروق، به جراحان کمک می‌کند تا مسیر درمانی دقیق‌تری را انتخاب کرده و موفقیت جراحی را افزایش دهند.

در مجموع، آنژیوگرافی در تشخیص و مدیریت بسیاری از بیماری‌های عروقی نقش کلیدی دارد و به بهبود نتایج درمانی بیماران کمک می‌کند. شما میتوانید برای مطالعه کاربرد های بیشتر آنژیوگرافی در حوزه تشخیص و درمان بیماری های عروقی مقاله 10 مورد از مهمترین کاربرد های آنژیوگرافی را از بخش مقالات سایت بیمارستان یثربی مطالعه فرمایید و اطلاعات کامل و مفید تری کسب کنید.

چه کسانی باید آنژیوگرافی انجام دهند؟

آنژیوگرافی معمولاً برای افرادی تجویز می‌شود که علائم مشکوک به بیماری‌های قلبی یا عروقی دارند یا در معرض خطر مشکلات قلبی هستند. این روش به‌ویژه برای بیمارانی که دچار درد مداوم در قفسه سینه، تنگی نفس غیرعادی یا سابقه سکته قلبی هستند، کاربرد دارد.

همچنین اگر نتایج تست‌های اولیه قلب مانند نوار قلب (ECG) یا اکوکاردیوگرافی غیرطبیعی باشد، یا بیمار دارای عوامل خطری مانند دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا و سابقه خانوادگی بیماری قلبی باشد، پزشک ممکن است انجام آنژیوگرافی را ضروری بداند. این روش با بررسی دقیق وضعیت رگ‌های قلبی و تشخیص تنگی یا انسداد عروق، به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین تصمیم درمانی را برای پیشگیری از حملات قلبی و سایر عوارض جدی بگیرند.

مراحل کلی آنژیوگرافی

مراحل کلی فرایند آنژیوگرافی را می‌توان در 5 مرحله خلاصه کرد که شامل آماده‌سازی بیمار، دسترسی به رگ، تزریق ماده حاجب، تصویربرداری و در نهایت مراقبت‌های پس از عمل می‌شود. در طول این مراحل، پزشک با دقت و مهارت، کاتتر را از طریق یک رگ کوچک به محل مورد نظر هدایت کرده و با تزریق ماده حاجب، تصاویر واضحی از عروق خونی تهیه می‌کند. این تصاویر به تشخیص و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های عروقی کمک می‌کنند. در ادامه به اختصار مراحل آنژیوگرافی را بررسی می‌کنیم:

1.آماده‌سازی بیمار

پیش از انجام آنژیوگرافی، بیمار باید از نظر سابقه پزشکی، حساسیت دارویی و مصرف داروها بررسی شود. انجام آزمایش خون، نوار قلب و گاهی تصویربرداری‌های تکمیلی نیز ضروری است. معمولاً بیمار باید چند ساعت ناشتا باشد و برخی داروها را طبق نظر پزشک قطع کند. محل ورود کاتتر (در کشاله ران یا مچ دست) ضدعفونی می‌شود و بیمار لباس مخصوص می‌پوشد. در صورت نیاز، برای کاهش اضطراب، آرام‌بخش خفیفی تجویز می‌شود.

2.دسترسی به رگ

در این مرحله، پزشک با استفاده از بی‌حسی موضعی، یک برش کوچک در پوست ایجاد کرده و یک سوزن را به داخل رگ (معمولاً شریان فمورال در کشاله ران یا شریان رادیال در مچ دست) وارد می‌کند. سپس، یک سیم راهنما از طریق سوزن به داخل رگ هدایت می‌شود و سوزن خارج می‌شود. یک کاتتر نازک و انعطاف‌پذیر روی سیم راهنما قرار داده شده و به آرامی به محل مورد نظر در سیستم عروقی هدایت می‌شود. پزشک با استفاده از تصاویر فلوروسکوپی (نوعی تصویربرداری اشعه ایکس زنده)، مسیر کاتتر را در داخل رگ‌ها مشاهده و کنترل می‌کند.

3.تزریق ماده حاجب

پس از قرارگیری کاتتر در محل مناسب، ماده حاجب (معمولاً حاوی ید) از طریق کاتتر به داخل عروق خونی تزریق می‌شود. این ماده، عروق را در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده می‌کند. در حین تزریق، ممکن است بیمار احساس گرما یا سوزش خفیفی در بدن داشته باشد که طبیعی است و به سرعت برطرف می‌شود.

4.تصویربرداری

در این مرحله، با استفاده از دستگاه اشعه ایکس، تصاویر متعددی از عروق خونی تهیه می‌شود. این تصاویر، جزئیات ساختار عروق، جریان خون، تنگی‌ها، انسدادها و سایر ناهنجاری‌ها را نشان می‌دهند. پزشک با بررسی دقیق این تصاویر، تشخیص بیماری را تأیید کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین می‌کند.

5.مراقبت‌های پس از عمل

پس از اتمام آنژیوگرافی، کاتتر از رگ خارج می‌شود و محل ورود آن با فشار مستقیم یا یک وسیله مخصوص بسته می‌شود. بیمار باید برای چند ساعت در تخت استراحت کند و مایعات فراوان بنوشد تا ماده حاجب از بدن دفع شود. همچنین، محل ورود کاتتر باید از نظر خونریزی یا عفونت تحت نظر باشد. در صورت بروز هرگونه عارضه مانند درد شدید، خونریزی یا تورم، بیمار باید فوراً به پزشک اطلاع دهد. در بیشتر موارد، بیمار می‌تواند در همان روز یا روز بعد، از بیمارستان مرخص شود و به فعالیت‌های عادی و روزمره خود بازگردد. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنم مقاله “مراقبت‌های بعد از آنژیوگرافی قلب” را مطالعه کنید.

انواع آنژیوگرافی(رگ نگاری)

همانگونه که در پیش تر یاد شد آنژیوگرافی یا رگ نگاری، یک روش تصویربرداری پزشکی حیاتی است که با استفاده از آن، پزشکان قادر به مشاهده و بررسی دقیق عروق خونی در قسمت های مختلف بدن می‌شوند. این روش، مانند یک نقشه راه دقیق، به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات عروقی مانند تنگی، انسداد عروق، و سایر ناهنجاری‌ها را شناسایی کنند و بهترین مسیر درمانی را برای بیمار ترسیم کنند. انواع مختلفی از آنژیوگرافی وجود دارد که هر یک برای بررسی عروق در منطقه خاصی از بدن طراحی شده‌اند و به پزشکان در تشخیص و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های عروقی کمک می‌کنند که در ادامه به بررسی بخشی از مهمترین آنها می‌پردازیم:

آنژیوگرافی قلب (کرونری)

این روش، مانند یک چشم سوم برای ترسیم هرچه بهتر قلب، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق کرونر را که خون را به عضله قلب می‌رسانند، به دقت بررسی کنند. با استفاده از این روش، پزشک می‌تواند تنگی یا انسداد عروق کرونر را که ممکن است منجر به بیماری عروق کرونر قلب و در نهایت سکته قلبی شود، تشخیص دهد. این اطلاعات حیاتی به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد آیا نیاز به اقدامات درمانی فوری مانند آنژیوپلاستی (باز کردن عروق با بالون) یا جراحی بای‌پس (ایجاد مسیر جدید برای خون) وجود دارد یا خیر.

مراقبت های بعد از آنژیوگرافی قلب

مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی قلب شامل استراحت کافی، پرهیز از فعالیت‌های سنگین، نوشیدن مایعات فراوان برای دفع ماده حاجب، و بررسی محل ورود کاتتر از نظر خونریزی یا عفونت است. مصرف منظم داروهای تجویز‌شده و پیگیری‌های پزشکی برای بررسی نتایج و ادامه درمان ضروری است. در صورت بروز علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تورم و خونریزی در محل کاتتر، بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

آنژیوگرافی دست

این روش، مانند یک ذره‌بین برای تماشای عروق دست، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق خونی دست را با جزئیات هرچه تمام تر بررسی کنند. این روش می‌تواند برای تشخیص طیف وسیعی از مشکلات عروقی در دست، از تنگی عروق و انسداد گرفته تا آسیب به عروق و تومورهای عروقی، استفاده شود. همچنین، قبل از برخی جراحی‌های دست، آنژیوگرافی دست می‌تواند برای ارزیابی جریان خون در دست و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای جراحی انجام شود.

مراحل انجام آنژیوگرافی از طریق دست:

همانگونه که یاد شد آنژیوگرافی از طریق دست، روشی برای بررسی عروق کرونری قلب است که با استفاده از شریان رادیال در مچ دست انجام می‌شود. این روش به دلیل کاهش خطر خونریزی و بهبودی سریع‌تر، در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است:

1.آماده‌سازی بیمار:

پزشک تاریخچه پزشکی، داروهای مصرفی و حساسیت‌های بیمار را بررسی می‌کند.در صورت وجود بیماری کلیوی یا حساسیت به مواد حاجب، اطلاع‌رسانی به پزشک ضروری است.

2.آماده‌سازی محل ورود:

ناحیه مچ دست (ترجیحاً دست راست) با بتادین یا الکل ضدعفونی می‌شود. تمامی لوازم تزئینی مانند ساعت و النگو باید قبل از عمل برداشته شوند.

3.بی‌حسی موضعی:

حدود 1 تا 2 سانتی‌متر بالاتر از چین مچ دست، 0.5 تا 1 سی‌سی لیدوکائین 1% تزریق می‌شود تا ناحیه بی‌حس شود.

4.دسترسی به شریان رادیال:

سوزن آنژیوگرافی با زاویه 30 تا 45 درجه وارد شریان رادیال می‌شود تا بازگشت خون مشاهده شود. سیم راهنما (وایر) به آرامی وارد سوزن شده و سپس سوزن خارج می‌شود. غلاف (شیت) از طریق سیم راهنما وارد شریان می‌شود.

5.انجام آنژیوگرافی:

کاتتر از طریق غلاف به سمت عروق کرونری هدایت می‌شود.ماده حاجب از طریق کاتتر تزریق شده و تصاویر اشعه ایکس از عروق قلب تهیه می‌شود.

6.پایان فرایند و مراقبت‌های پس از آن:

پس از اتمام، غلاف از شریان خارج می‌شود. برای جلوگیری از خونریزی، از وسیله‌ای به نام TR Band استفاده می‌شود که به دور مچ دست بسته شده و با باد کردن کیسه هوای آن، فشار مناسبی را اعمال می‌کند. کیسه هوا به تدریج در ساعات بعدی توسط پرستار خالی شده و در نهایت TR Band از مچ دست خارج می‌شود.

مزایای آنژیوگرافی از طریق دست:

• کاهش خطر خونریزی: به دلیل قطر کمتر شریان رادیال، احتمال خونریزی‌های شدید در این روش کمتر است.
• تحرک سریع‌تر بیمار: بیماران پس از آنژیوگرافی از طریق دست می‌توانند بلافاصله حرکت کنند و نیاز به استراحت طولانی در تخت ندارند.
• ترخیص زودتر از بیمارستان: به دلیل عوارض کمتر و بهبودی سریع‌تر، بیماران معمولاً زودتر مرخص می‌شوند.
• راحتی بیشتر برای بیمار: این روش برای بیماران راحت‌تر است، زیرا نیاز به استفاده از کیسه شن و محدودیت‌های حرکتی پس از عمل ندارد.

معایب آنژیوگرافی از طریق دست

• احتمال موفقیت کمتر در برخی موارد: به دلیل قطر کمتر شریان رادیال و احتمال اسپاسم آن، در برخی موارد ممکن است نیاز به تغییر مسیر به شریان فمورال باشد.
• محدودیت در استفاده از وسایل با قطر بزرگ‌تر: در برخی از روش‌های درمانی که نیاز به ابزارهای بزرگ‌تر دارند، استفاده از شریان فمورال ترجیح داده می‌شود.
• احتمال انسداد شریان رادیال: به دلیل قطر کم شریان رادیال، امکان لخته شدن و مسدود شدن آن در روزهای پس از آنژیوگرافی وجود دارد.
• نیاز به تخصص و تجربه بالای پزشک: انجام موفقیت‌آمیز این روش نیازمند مهارت و تجربه بالای پزشک است.

آنژیوگرافی پا

روش آنژیوگرافی پا، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق خونی پاها را به شکل کاملا روشن و شفاف مشاهده کنند و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند. این روش ممکن است برای تشخیص بیماری شریان محیطی (PAD) که باعث تنگی یا انسداد عروق پا می‌شود، استفاده شود. علائم PAD شامل درد پا هنگام راه رفتن (که به آن لنگش متناوب می‌گویند)، زخم‌های پا که بهبود نمی‌یابند و تغییر رنگ پاها می‌باشد. آنژیوگرافی پا می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل و شدت انسداد را تعیین کند و بهترین روش درمانی، از دارو درمانی گرفته تا جراحی، را انتخاب کند.

مزایای آنژیوگرافی از طریق پا:

• دسترسی آسان و سریع: شریان فمورال به دلیل قطر بزرگ‌تر و موقعیت آناتومیک، دسترسی راحت‌تری را برای پزشکان فراهم می‌کند، به‌ویژه در موارد اضطراری که نیاز به اقدام سریع است.
• امکان استفاده از تجهیزات تخصصی: قطر بزرگ‌تر شریان فمورال اجازه می‌دهد تا از کاتترها و ابزارهای با قطر بیشتر استفاده شود، که در برخی از مداخلات پیچیده قلبی ضروری است.
• تجربه گسترده‌تر در مراکز درمانی: بسیاری از مراکز درمانی و پزشکان تجربه بیشتری در انجام آنژیوگرافی از طریق شریان فمورال دارند، که می‌تواند به افزایش دقت و کاهش زمان عمل منجر شود.

معایب آنژیوگرافی از طریق پا:

• خطر بالاتر خونریزی: به دلیل عمق بیشتر و قطر بزرگ‌تر شریان فمورال، احتمال خونریزی‌های شدیدتر و هماتوم در این روش بیشتر است.
• نیاز به استراحت طولانی‌تر پس از عمل: پس از انجام آنژیوگرافی از طریق پا، بیماران باید مدت زمان بیشتری در تخت استراحت کنند و از حرکت دادن پا خودداری نمایند تا از خونریزی جلوگیری شود.
• احتمال عوارض عروقی: امکان آسیب به عروق فمورال، تشکیل آنوریسم یا فیستول وریدی-شریانی در این روش وجود دارد.

آنژیوگرافی مغز

این روش، مانند یک پنجره به دنیای داخل مغز فرد، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق خونی مغز را مشاهده کنند و مشکلات احتمالی را تشخیص دهند. این روش می‌تواند برای تشخیص آنوریسم مغزی (بیرون‌زدگی دیواره رگ)، ناهنجاری‌های عروقی مغز، تومورهای مغزی که ممکن است عروق خونی را تحت تأثیر قرار دهند، سکته مغزی و سایر مشکلات عروقی مغز استفاده شود. آنژیوگرافی مغز می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل و شدت مشکل را تعیین کند و بهترین روش درمانی، از دارو درمانی گرفته تا جراحی مغز، را انتخاب کند.

 آنژیوگرافی چشم: تشخیص دقیق بیماری‌های عروقی شبکیه

آنژیوگرافی چشم یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری است که پزشکان را قادر می‌سازد تا عروق خونی ظریف شبکیه چشم را با دقت بالا مشاهده و بررسی کنند. این روش به‌ویژه در تشخیص و پایش بیماری‌های چشمی با منشاء عروقی کاربرد دارد.

از جمله بیماری‌هایی که با آنژیوگرافی چشم قابل تشخیص هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رتینوپاتی دیابتی: آسیب به مویرگ‌های شبکیه در اثر دیابت، که اگر به‌موقع درمان نشود ممکن است به نابینایی منجر شود.
• انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO): اختلال در تخلیه خون از شبکیه که می‌تواند باعث ورم ماکولا و کاهش بینایی شود.
• دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD): یکی از شایع‌ترین علل کاهش دید مرکزی در افراد مسن.
• نئوواسکولاریزاسیون یا رشد عروق خونی غیرطبیعی: که می‌تواند در اثر بیماری‌های مختلف شبکیه رخ دهد و به خونریزی یا جداشدگی شبکیه منجر شود.پ

آنژیوگرافی چشم چگونه انجام می‌شود؟

فرآیند آنژیوگرافی چشم معمولاً در محیط کلینیکی و بدون نیاز به بستری انجام می‌شود. مراحل اصلی آن عبارت‌اند از:

1. استفاده از قطره گشاد کننده مردمک: ابتدا قطره‌ای در چشم بیمار چکانده می‌شود تا مردمک گشاد شده و بررسی شبکیه آسان‌تر شود.
2. تزریق ماده حاجب فلورسئین یا ایندوسیانین سبز: ماده حاجب به داخل رگ بازوی بیمار تزریق می‌شود تا با ورود آن به عروق شبکیه، ساختار عروقی با جزئیات کامل قابل مشاهده شود.
3. تصویربرداری سریع و متوالی: دوربین مخصوصی تصاویر متعددی از چشم می‌گیرد تا جریان خون و نشت‌های احتمالی را ثبت کند.

تجزیه‌ و تحلیل تصاویر: متخصص چشم‌پزشک با بررسی این تصاویر می‌تواند نواحی غیرطبیعی، انسداد، نشت یا رشد عروق جدید را شناسایی کند.

آنژیوگرافی از کشاله ران

این روش، رایج‌ترین روش انجام آنژیوگرافی است و مانند یک دروازه ورودی به سیستم عروقی بدن عمل می‌کند. در این روش، یک کاتتر (لوله نازک و انعطاف‌پذیر) از طریق شریان فمورال در کشاله ران وارد بدن می‌شود و به سمت عروق مورد نظر هدایت می‌شود. سپس ماده حاجب از طریق کاتتر تزریق می‌شود و تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا به عروق مختلف بدن، از جمله عروق قلب، مغز، پاها و سایر اندام‌ها، دسترسی پیدا کنند و آنها را بررسی کنند.

آنژیوگرافی اندام تحتانی

روش آنژیوگرافی اندام تحتانی، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق خونی قسمت ران و در کل قسمت بالایی پاها را اسکن کنند و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند. این روش می‌تواند برای تشخیص بیماری شریان محیطی (PAD)، آنوریسم آئورت شکمی (بیرون‌زدگی دیواره آئورت در شکم)، ناهنجاری‌های عروقی پاها و سایر مشکلات عروقی اندام تحتانی استفاده شود. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای بهبود جریان خون به پاها به ویژه قسمت ران و جلوگیری از عوارض جدی مانند قطع عضو انتخاب کنند.

آنژیوگرافی پروستات

این روش، به پزشکان اجازه می‌دهد تا عروق خونی پروستات را به شکل کاملا واضح و شفاف مشاهده کنند و مشکلات احتمالی را تشخیص دهند. این روش می‌تواند برای تشخیص هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)، که یک بیماری شایع در مردان مسن است و می‌تواند باعث مشکلات ادراری شود، و همچنین سرطان پروستات، که یک بیماری جدی‌تر است، استفاده شود. آنژیوگرافی پروستات می‌تواند به پزشک کمک کند تا محل و شدت مشکل را تعیین کند و بهترین روش درمانی، از دارو درمانی گرفته تا جراحی یا روش‌های کمتر تهاجمی مانند آمبولیزاسیون پروستات، را انتخاب کند.

نکات مهم قبل از آنژیوگرافی

قبل از انجام آنژیوگرافی، رعایت چندین نکته مهم می‌تواند خطرات این روش تشخیصی را کاهش داده و باعث بهبود نتایج شود. این آمادگی‌ها شامل پرهیز از مصرف غذا و نوشیدنی و هماهنگی با پزشک در مورد مصرف داروها است که به ویژه برای بیمارانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، ضروری است. در ادامه، به مهم‌ترین مواردی که باید قبل از انجام آنژیوگرافی در نظر داشته باشید اشاره شده است:

• ناشتا بودن: حداقل 6 تا 8 ساعت قبل از انجام آنژیوگرافی از خوردن و نوشیدن خودداری کنید. این کار به کاهش خطر عوارض ناشی از بیهوشی کمک می‌کند و باعث می‌شود پزشک بتواند با خیال راحت‌تری آنژیوگرافی را انجام دهد.
• مصرف داروها: اگر داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون یا داروهای فشار خون مصرف می‌کنید، باید با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است نیاز باشد مصرف این داروها چند روز قبل از آنژیوگرافی قطع شود تا از بروز خونریزی یا دیگر عوارض جلوگیری شود.
• آگاهی از حساسیت‌ها: اگر به هر نوع دارو، ماده کنتراست (که در آنژیوگرافی برای نشان دادن رگ‌ها استفاده می‌شود)، یا ید حساسیت دارید، حتماً این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید. پزشک در این موارد می‌تواند از داروهای جایگزین استفاده کرده یا تدابیر ویژه‌ای برای کاهش احتمال بروز واکنش آلرژیک اتخاذ کند.
• حذف زیورآلات و آماده‌سازی موضعی: برای انجام آنژیوگرافی، از پوشیدن زیورآلات و لباس‌های فلزی خودداری کنید و در صورت لزوم، موضعی که قرار است وارد رگ شود، به دستور پزشک از موهای اضافی پاک شود تا ریسک عفونت کاهش یابد.
• آمادگی روانی: اطلاعات کافی درباره آنژیوگرافی، مزایا، مراحل و عوارض احتمالی آن کسب کنید. این آگاهی به شما کمک می‌کند که با آرامش بیشتری وارد پروسه شوید و از استرس و اضطراب شما کاسته شود.
• همراه داشتن مدارک پزشکی: اگر نتایج آزمایشات خون، سی‌تی‌اسکن یا سابقه پزشکی خاصی دارید، همه آن‌ها را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند از این اطلاعات در تصمیم‌گیری بهتر استفاده کند.

رعایت این نکات می‌تواند کمک کند که آنژیوگرافی شما با اطمینان و آرامش بیشتری انجام شود و احتمال بروز عوارض به حداقل برسد.

نکات مهم بعد از آنژیوگرافی

پس از آنژیوگرافی، رعایت مراقبت‌هایی مانند استراحت کافی، پرهیز از فعالیت‌های سنگین، نوشیدن مایعات فراوان برای دفع ماده حاجب و کنترل محل ورود کاتتر از نظر خونریزی یا عفونت ضروری است. مصرف دقیق داروهای تجویزشده و پیگیری منظم با پزشک برای ارزیابی نتایج و تصمیم‌گیری درباره مراحل درمان بعدی نیز اهمیت بالایی دارد. مهم‌ترین نکات بعد از آنژیوگرافی عبارتند از:

• استراحت و محدود کردن حرکت: حداقل 24 ساعت پس از آنژیوگرافی، از فعالیت‌های سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید و سعی کنید بیشتر استراحت کنید تا به محل ورود کاتتر فشار وارد نشود.
• مصرف مایعات: نوشیدن آب و مایعات به دفع مواد کنتراست از بدن کمک می‌کند و به کلیه‌ها در پاکسازی سریع‌تر این مواد یاری می‌رساند.
• مراقبت از محل ورود کاتتر: محل ورود کاتتر را تمیز و خشک نگه دارید و به دنبال علائمی مانند تورم، قرمزی، درد یا خونریزی باشید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، سریعاً با پزشک تماس بگیرید.
• خودداری از رانندگی: بهتر است تا 24 ساعت پس از آنژیوگرافی از رانندگی اجتناب کنید، چرا که ممکن است تأثیرات داروی آرام‌بخش یا بیهوشی همچنان در بدن شما باقی مانده باشد.
• کنترل وضعیت بدن: به علائمی مانند سرگیجه، تب، تپش قلب یا تورم در پاها توجه کنید. این علائم می‌توانند نشانه عوارضی باشند که باید به سرعت به پزشک گزارش شوند.
• مصرف داروها طبق تجویز پزشک: در صورت تجویز دارو، آن‌ها را به‌موقع و طبق دستور پزشک مصرف کنید و بدون مشورت با او از تغییر دوز یا قطع مصرف داروها پرهیز کنید.

با رعایت این نکات، می‌توانید پس از آنژیوگرافی روند بهبودی خود را بهبود بخشید و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنید.

مدت بستری آنژیوگرافی

مدت بستری برای آنژیوگرافی به طور کلی کوتاه است و اغلب به صورت سرپایی انجام می‌شود، اما عوامل مختلفی می‌توانند بر مدت زمان بستری شدن بیمار تأثیر بگذارند. نوع آنژیوگرافی یکی از این عوامل است. به عنوان مثال، آنژیوگرافی قلب که به منظور بررسی عروق کرونر انجام می‌شود، معمولاً به بستری شدن نیاز ندارد و بیمار می‌تواند چند ساعت پس از انجام آن مرخص شود. 

اما در مواردی که آنژیوگرافی با هدف تشخیص و درمان مشکلات پیچیده‌تر عروقی انجام می‌شود، مانند آنژیوگرافی مغز یا آنژیوگرافی اندام تحتانی، ممکن است نیاز به بستری شدن برای یک شب یا حتی چند روز باشد تا وضعیت بیمار تحت نظر قرار گیرد و از عوارض احتمالی جلوگیری شود.

علاوه بر نوع آنژیوگرافی، شرایط بیمار نیز در تعیین مدت بستری نقش دارد. اگر بیمار دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا کلیوی باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن طولانی‌تری داشته باشد تا پزشکان بتوانند وضعیت او را به دقت کنترل کنند و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنند. 

همچنین، در صورتی که در حین آنژیوگرافی عوارض جدیدی نمایان شود، مانند خونریزی یا واکنش آلرژیک به ماده حاجب، بیمار نیاز به بستری شدن خواهد داشت تا اقدامات درمانی لازم برای او انجام شود و وضعیت بیمار پایدار شود.

در نهایت، تصمیم نهایی در مورد مدت بستری برای آنژیوگرافی توسط پزشک و بر اساس شرایط خاص هر بیمار گرفته می‌شود. پزشک با در نظر گرفتن نوع آنژیوگرافی، وضعیت سلامت عمومی بیمار، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و سایر عوامل مرتبط، بهترین تصمیم را برای بازه زمانی بستری شدن بیمار خواهد گرفت تا بهبودی به شکل کامل و ایمن حاصل شود.

بعد از آنژیوگرافی چی بخوریم

بعد از آنژیوگرافی، تغذیه سالم و متعادل نقش مهمی در تسریع بهبودی و حفظ سلامت قلب و عروق دارد. مصرف مایعات فراوان، میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و پروتئین‌های کم‌چرب به بهبود عملکرد بدن کمک می‌کند، در حالی که پرهیز از غذاهای چرب، فرآوری شده و پرنمک برای جلوگیری از افزایش فشار خون و کلسترول ضروری است. جدول توصیه‌های تغذیه‌ای پس از آنژیوگرافی:

فواید و عوارض آنژیوگرافی

با اینکه آنژیوگرافی یا رگ نگاری، به عنوان یک روش تصویربرداری پیشرفته، نقش حیاتی در تشخیص و درمان بیماری‌های عروقی ایفا می‌کند و فواید بسیاری در امر تشخیص راحت‌تر و دقیق‌تر بیماری و درمان سریع‌تر بیماران دارد اما با این حال همانند هر روش پزشکی دیگری، آنژیوگرافی نیز می‌تواند با عوارض جانبی مختلفی همراه باشد، هرچند که این عوارض معمولاً نادر و خفیف هستند. در ادامه به اختصار به معرفی این مزایا و معایب آنژیوگرافی می‌پردازیم با ما همراه باشید.

فواید آنژیوگرافی:

• تشخیص دقیق: آنژیوگرافی امکان مشاهده مستقیم عروق خونی را فراهم می‌کند و به پزشکان اجازه می‌دهد تا محل دقیق و شدت مشکلات عروقی را شناسایی کنند. این امر به انتخاب بهترین روش درمانی و افزایش شانس موفقیت فرایند درمان کمک می‌کند.
• درمان همزمان: در برخی موارد، آنژیوگرافی نه تنها به تشخیص مشکل کمک می‌کند، بلکه امکان درمان همزمان را نیز فراهم می‌کند. به عنوان مثال، در آنژیوپلاستی، پزشک می‌تواند با استفاده از بالون یا استنت، عروق تنگ شده را باز کند و جریان خون را بهبود بخشد.
• کاهش نیاز به جراحی باز: در بسیاری از موارد، آنژیوگرافی می‌تواند جایگزین جراحی باز شود و به پزشکان اجازه دهد تا مشکلات عروقی را با روش‌های کمتر تهاجمی درمان کنند. این امر به کاهش درد، زمان بهبودی کوتاه‌تر و عوارض کمتر منجر می‌شود.
• ارزیابی اثربخشی درمان: آنژیوگرافی می‌تواند برای ارزیابی اثربخشی درمان‌های قبلی و بررسی پیشرفت بیماری استفاده شود. این امر به پزشکان اجازه می‌دهد تا در صورت لزوم، برنامه درمانی را تغییر دهند و بهترین نتیجه را برای بیمار به ارمغان آورند.

عوارض آنژیوگرافی:

• خونریزی یا کبودی: در محل ورود کاتتر ممکن است خونریزی یا کبودی رخ دهد، اما این عوارض معمولاً خفیف هستند و به خودی خود بهبود می‌یابند.
• عفونت: در موارد نادر، ممکن است عفونت در محل ورود کاتتر رخ دهد. این عارضه با علائمی مانند قرمزی، تورم، درد و ترشح چرکی همراه است و نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.
• واکنش آلرژیک به ماده حاجب: برخی افراد ممکن است به ماده حاجب مورد استفاده در آنژیوگرافی واکنش آلرژیک نشان دهند. این واکنش می‌تواند به صورت خارش، کهیر، یا در موارد نادر، شوک آنافیلاکتیک نمایان شوند.
• آسیب به کلیه: در برخی موارد، ماده حاجب می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند، به خصوص در افرادی که از قبل مشکلات کلیوی دارند. به همین دلیل، قبل از انجام آنژیوگرافی، عملکرد کلیه‌ها بررسی می‌شود و در صورت لزوم، اقدامات احتیاطی انجام می‌شود.
• سکته مغزی یا حمله قلبی: در موارد بسیار نادر، ممکن است در حین آنژیوگرافی، لخته خون تشکیل شود و باعث سکته مغزی یا حمله قلبی شود. این عارضه بسیار جدی است و نیاز به درمان فوری دارد.

در کل، فواید آنژیوگرافی بسیار بیشتر از عوارض احتمالی آن است و این روش به عنوان یک ابزار تشخیصی و درمانی ارزشمند در پزشکی مدرن شناخته می‌شود. با این حال، قبل از انجام آنژیوگرافی، بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد فواید، خطرات و مراقبت‌های لازم صحبت کنید تا بتوانید تصمیمی آگاهانه بگیرید.

تفاوت آنژیوگرافی با آنژیوپلاستی

تفاوت آنژیوگرافی با آنژیوپلاستی در نوع عملکرد و هدف درمانی آن‌هاست. آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری تشخیصی است که به کمک ماده حاجب و اشعه ایکس، گرفتگی یا تنگی عروق خونی را شناسایی می‌کند، در حالی که آنژیوپلاستی یک روش درمانی تهاجمی است که پس از تشخیص مشکل، برای باز کردن رگ‌های بسته یا تنگ شده به کار می‌رود. در آنژیوگرافی صرفاً تصویری از وضعیت عروق ثبت می‌شود، اما در آنژیوپلاستی معمولاً با استفاده از بالون یا استنت، جریان خون به حالت طبیعی بازگردانده می‌شود. به بیان ساده، آنژیوگرافی مرحله تشخیص و آنژیوپلاستی مرحله درمان است.

هزینه آنژیوگرافی

هزینه آنژیوگرافی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل نوع آنژیوگرافی، محل انجام، تخصص پزشک، تجهیزات مورد استفاده و پوشش بیمه‌ای می‌شود. این عوامل می‌توانند باعث تفاوت قابل توجهی در قیمت نهایی شوند و بهتر است بیماران قبل از انجام آنژیوگرافی اطلاعات کاملی درباره هزینه‌ها و شرایط پرداخت کسب کنند. عوامل موثر بر هزینه آنژیوگرافی:

1. نوع آنژیوگرافی: آنژیوگرافی قلب، مغز یا اندام‌ها هرکدام با توجه به پیچیدگی و تجهیزات لازم هزینه متفاوتی دارند.
2. محل انجام: بیمارستان‌های خصوصی معمولاً هزینه بیشتری نسبت به بیمارستان‌های دولتی دارند.
3. تخصص پزشک: تجربه و تخصص پزشک تاثیر مستقیمی بر هزینه نهایی دارد.
4. تجهیزات و مواد مصرفی: استفاده از استنت، مواد حاجب با کیفیت بالا یا تجهیزات خاص هزینه را افزایش می‌دهد.
5. پوشش بیمه: میزان و نوع پوشش بیمه‌ای می‌تواند بخش زیادی از هزینه را کاهش دهد؛ توصیه می‌شود پیش از انجام آنژیوگرافی با شرکت بیمه مشورت کنید.
6. اقدامات درمانی اضافی: در صورت نیاز به انجام آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت، هزینه کلی افزایش خواهد یافت.

به طور کلی، هزینه آنژیوگرافی می‌تواند از چند میلیون تومان تا چند ده میلیون تومان متغیر باشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود قبل از انجام آنژیوگرافی، با پزشک و نمایندگی شرکت بیمه خود مشورت کنید و از هزینه‌های دقیق آن مطلع شوید. همچنین، می‌توانید از چند بیمارستان یا مرکز درمانی مختلف قیمت بگیرید و آنها را با هم مقایسه کنید تا بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنید.

چرا آنژیوگرافی در بیمارستان یثربی کاشان بهترین انتخاب شماست؟

بیمارستان یثربی کاشان با استفاده از تجهیزات پیشرفته، کادر پزشکی مجرب و خدمات تخصصی آنژیوگرافی، بهترین امکانات را برای تشخیص و درمان بیماری‌های عروقی در اختیار شما قرار می‌دهد. در این مرکز، ایمنی و راحتی بیماران در اولویت است و با استفاده از جدیدترین فناوری‌ها، فرایند آنژیوگرافی با دقت و سرعت انجام می‌شود تا بهترین نتایج درمانی حاصل شود. اگر به دنبال تشخیص دقیق، مراقبت حرفه‌ای و درمان موثر هستید، همین امروز با بیمارستان یثربی تماس بگیرید و قدم اول را در حفظ سلامت قلب و عروق خود بردارید.