بازسازی سینه پس از درمان سرطان یکی از مراحل مهم مراقبت پس از ابتلا به سرطان سینه محسوب می‌شود. بسیاری از زنانی که تحت عمل ماستکتومی قرار می‌گیرند، با تغییرات ظاهری و روانی مواجه می‌شوند که می‌تواند بر زندگی آن‌ها تاثیر بگذارد. در این شرایط، بازسازی پستان با روش‌های جراحی مانند پروتز یا استفاده از بافت طبیعی، به بازگشت اعتمادبه‌نفس و بهبود وضعیت جسمی و روحی بیمار کمک می‌کند. اما کدام روش مناسب‌تر است؟ و چه زمانی باید این عمل را انجام داد؟ در ادامه به بررسی کامل این مسیر می‌پردازیم.
چرا باید بعد از سرطان، پروتز سینه انجام شود؟
پس از درمان سرطان سینه و به‌ویژه انجام ماستکتومی، بسیاری از بیماران با تغییری محسوس در ظاهر بدن خود مواجه می‌شوند. این تغییر، فراتر از یک مسئله ظاهری است؛ گاهی مستقیماً بر عزت‌نفس، روابط اجتماعی و حتی سلامت روان تأثیر می‌گذارد. آیا بازسازی سینه فقط جنبه زیبایی دارد؟ قطعاً نه.
بازسازی سینه پس از درمان سرطان، به‌ویژه با استفاده از پروتز پستان، می‌تواند به ترمیم تصویر ذهنی بیمار از بدن خود کمک کند و احساس طبیعی‌تری در زندگی روزمره ایجاد کند. زنانی که تحت این جراحی قرار می‌گیرند، معمولاً بازگشت سریع‌تری به فعالیت‌های عادی و تعاملات اجتماعی دارند. علاوه‌بر‌این، برای بسیاری از آن‌ها، استفاده از پروتز یک قدم مهم در پایان دادن به مسیر درمان و بازیابی احساس کنترل بر بدن است.
بهترین زمان انجام عمل بازسازی پستان
انتخاب زمان مناسب برای بازسازی سینه پس از درمان سرطان به عوامل مختلفی مانند نوع سرطان سینه، میزان گسترش آن و شرایط عمومی بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، این جراحی می‌تواند همزمان با ماستکتومی انجام شود (بازسازی فوری) و در برخی دیگر، به تعویق انداختن آن تا پایان شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ترجیح داده می‌شود (بازسازی تاخیری). نکته مهم این است که تصمیم‌گیری درباره زمان جراحی باید با نظر مستقیم تیم درمان و جراح پلاستیک انجام شود تا از بروز عوارض جلوگیری شود و بهترین نتیجه از نظر زیبایی و ایمنی حاصل شود.
روش های ترمیم پستان
برای انجام بازسازی سینه پس از درمان سرطان، روش‌های جراحی مختلفی وجود دارد که هرکدام با توجه به شرایط بدنی، نوع درمان قبلی و نظر تیم پزشکی انتخاب می‌شوند. دو روش رایج شامل استفاده از پروتز سیلیکونی و بازسازی با فلپ پوستی است. هر یک از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و گاهی بسته به وضعیت بیمار، ترکیب هر دو نیز توصیه می‌شود.
پروتز سیلیکونی
در این روش، از یک کیسه حاوی ژل سیلیکون استفاده می‌شود که جای خالی پستان را پر می‌کند و فرم طبیعی سینه را بازمی‌گرداند. جراحی نسبتاً ساده‌ای دارد، مدت زمان عمل کوتاه‌تر است و به بافت‌های دیگر بدن آسیبی نمی‌زند. اما برای افرادی که پرتودرمانی انجام داده‌اند، ممکن است این روش بهترین گزینه نباشد، چرا که پرتودرمانی می‌تواند بر نتیجه نهایی پروتز اثر منفی بگذارد.
فلپ پوستی (بازسازی با بافت بدن)
در این روش، از بافت‌های بدن خود بیمار – مانند پوست، چربی و گاهی عضله – از نواحی شکم، پشت یا ران استفاده می‌شود تا یک پستان جدید بازسازی شود. این نوع بازسازی، طبیعی‌تر به نظر می‌رسد و در طول زمان دوام بیشتری دارد. با این حال، جراحی پیچیده‌تری است، مدت بهبودی بیشتری نیاز دارد و ممکن است جای زخم در ناحیه برداشت بافت باقی بماند.
روش‌های مکمل دیگر
در برخی موارد، از ترکیب پروتز با فلپ پوستی استفاده می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که پوست ناحیه سینه برای جای‌گذاری مستقیم پروتز کافی نیست. همچنین تکنیک‌هایی مانند بازسازی با چربی بدن (لیپوفیلینگ) نیز به‌عنوان روش تکمیلی برای بهبود شکل یا حجم سینه قابل استفاده‌اند. این روش بیشتر به‌عنوان اصلاح‌کننده ظاهری در مراحل بعدی استفاده می‌شود، نه بازسازی اصلی.
بازسازی سینه چگونه انجام می‌شود؟
فرآیند بازسازی سینه پس از درمان سرطان بسته به روش انتخاب‌شده، می‌تواند شامل چند مرحله باشد. در روش پروتز، ابتدا یک گشادکننده بافت (اکسپندر) زیر عضله سینه قرار می‌گیرد تا به‌تدریج فضای کافی برای پروتز نهایی ایجاد شود. پس از چند هفته یا ماه و با رسیدن به حجم مورد نظر، پروتز سیلیکونی جایگزین آن می‌شود. در بازسازی با فلپ پوستی، از بافت‌های بدن بیمار – معمولاً از شکم یا پشت – برای ساخت سینه جدید استفاده می‌شود. این جراحی نیاز به اتصال عروق خونی جدید دارد و پیچیده‌تر است، اما نتیجه‌ای طبیعی‌تر ارائه می‌دهد. در هر دو حالت، هدف نهایی ایجاد ظاهری متقارن، پایدار و هماهنگ با فرم بدن بیمار است. بسته به نیاز، ممکن است در مراحل بعدی بازسازی نوک پستان یا اصلاح شکل نهایی نیز انجام شود.
آمادگی قبل از جراحی بازسازی پستان بعد از سرطان
پیش از انجام بازسازی سینه پس از درمان سرطان، آماده‌سازی دقیق و هماهنگ با تیم پزشکی ضروری است. این آمادگی با ارزیابی کامل وضعیت عمومی بدن، بررسی سوابق درمانی مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا ماستکتومی و تعیین بهترین زمان جراحی آغاز می‌شود. در این مرحله، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون، مشاوره قلب و تصویربرداری‌های تخصصی تجویز کند.
اگر قرار است بازسازی با پروتز سیلیکونی انجام شود، آماده‌سازی پوست و عضله سینه اهمیت دارد. در بازسازی با فلپ پوستی، ارزیابی محل برداشت بافت و سلامت عروق آن ناحیه نیز انجام می‌شود. قطع مصرف سیگار، تنظیم داروهای مصرفی و تغذیه مناسب پیش از عمل، نقش مهمی در کاهش عوارض بعد از جراحی دارد. همچنین بهتر است بیمار با انتظارات واقع‌بینانه وارد فرآیند شود و سؤالات خود را حتماً با جراح مطرح کند.
روند بهبودی پس از جراحی بازسازی پستان
دوره بهبودی پس از بازسازی سینه به نوع جراحی، وضعیت بدنی بیمار و رعایت مراقبت‌های پس از عمل بستگی دارد. در بازسازی با پروتز سیلیکونی، معمولاً بیمار طی چند روز از بیمارستان مرخص می‌شود و با رعایت محدودیت‌های حرکتی و مصرف داروهای تجویز‌شده، در مدت چند هفته به روال عادی زندگی بازمی‌گردد. اما در روش فلپ پوستی، به دلیل جراحی همزمان در دو ناحیه بدن (سینه و محل برداشت بافت)، مدت زمان بهبودی بیشتر و حساسیت مراقبت‌ها بالاتر است.
در هر دو روش، تورم، کبودی و درد خفیف تا متوسط در هفته‌های اول طبیعی است. استفاده از سوتین‌های مخصوص، خودداری از بلند کردن اجسام سنگین، استراحت کافی و پیروی دقیق از توصیه‌های پزشک، به تسریع ترمیم کمک می‌کند. همچنین ویزیت‌های منظم برای بررسی وضعیت زخم، محل پروتز یا بافت پیوندی، بخشی ضروری از روند بهبودی است. آیا بازسازی به معنای پایان پیگیری پزشکی است؟ قطعاً نه؛ کنترل منظم وضعیت عمومی بدن و پیگیری وضعیت سرطان، همچنان ادامه دارد.
چه مراقبت هایی بعد از پروتز سینه بعد از سرطان وجود دارد؟
گرچه بازسازی سینه پس از درمان سرطان برای بسیاری از بیماران توصیه می‌شود، اما همیشه ضروری نیست. در برخی موارد، شرایط پزشکی یا ترجیحات شخصی باعث می‌شود بیمار از انجام این جراحی صرف‌نظر کند. تصمیم‌گیری نهایی باید بر پایه مشورت با جراح پلاستیک، انکولوژیست و در نظر گرفتن وضعیت جسمی و روحی بیمار انجام شود. در جدول زیر مهم‌ترین شرایطی که در آن‌ها ممکن است بازسازی توصیه نشود، آمده است:
| شرایط عدم انجام بازسازی پستان | توضیحات |
| ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای شدید | مشکلات قلبی، دیابت کنترل‌نشده یا نارسایی کلیوی ممکن است خطر جراحی را افزایش دهند. |
| برنامه‌ریزی برای پرتودرمانی پس از ماستکتومی | پرتودرمانی ممکن است نتیجه جراحی بازسازی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث عوارض شود. |
| عدم تمایل بیمار به جراحی مجدد | برخی افراد ترجیح می‌دهند روند درمان را بدون جراحی ترمیمی ادامه دهند. |
| سابقه عفونت یا اختلال در ترمیم زخم‌ها | احتمال بروز عوارض در این بیماران بالاتر است. |
| سن بسیار بالا یا وضعیت عمومی نامناسب | در مواردی که خطر بی‌هوشی یا جراحی بالا باشد، ممکن است از بازسازی صرف‌نظر شود. |
در چه مواردی نیاز به بازسازی پستان بعد از سرطان نیست؟
هرچند بازسازی سینه پس از درمان سرطان برای بسیاری از بیماران مفید است، اما در برخی شرایط خاص انجام آن توصیه نمی‌شود یا به تأخیر می‌افتد. تصمیم‌گیری در این زمینه باید با درنظرگرفتن سلامت عمومی، درمان‌های قبلی و خواسته خود بیمار انجام شود. در ادامه مهم‌ترین مواردی که ممکن است نیاز به بازسازی را منتفی کند، آمده است:
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای پرخطر مانند نارسایی قلبی، مشکلات ریوی، دیابت کنترل‌نشده یا ضعف سیستم ایمنی
- برنامه‌ریزی برای پرتودرمانی پس از ماستکتومی که می‌تواند نتیجه بازسازی را با اختلال روبه‌رو کند
- ترجیح شخصی بیمار برای عدم انجام جراحی اضافی به دلایل روانی، فرهنگی یا اقتصادی
- سن بالا یا وضعیت فیزیکی نامناسب که احتمال بروز عوارض جراحی را افزایش می‌دهد
- سابقه اختلال در ترمیم زخم یا بروز عفونت پس از جراحی‌های قبلی
- اولویت دادن به اتمام سریع‌تر روند درمان و شروع زندگی عادی بدون تاخیر ناشی از جراحی ترمیمی
در این شرایط، استفاده از پروتزهای خارجی یا گزینه‌های حمایتی روانی می‌تواند جایگزین موقت یا دائمی مناسبی باشد.
مزایای عمل بازسازی پستان بعد از سرطان
بازسازی پستان بعد از درمان سرطان، برای بسیاری از زنان، گامی مهم در جهت بازگشت به حس هویت و اعتماد به‌نفس فردی است. این جراحی نه‌تنها ظاهر فیزیکی را بهبود می‌بخشد، بلکه در بسیاری از موارد به بهبود روانی و کیفیت زندگی فرد نیز کمک می‌کند. انتخاب بازسازی سینه یک تصمیم شخصی است، اما آگاهی از مزایا می‌تواند به بیماران کمک کند تا با دیدی روشن‌تر مسیر درمانی خود را انتخاب کنند.
| مزیت بازسازی پستان | توضیحات |
| افزایش اعتماد به‌نفس و احساس هویت | بازیابی ظاهر طبیعی سینه می‌تواند به بهبود تصویر ذهنی فرد از بدنش کمک کند. |
| تسهیل انتخاب لباس | بازسازی ظاهر متقارن سینه‌ها، انتخاب لباس و لباس زیر را راحت‌تر می‌کند. |
| بهبود سلامت روان | کاهش احساس فقدان و کمک به کاهش اضطراب یا افسردگی پس از سرطان. |
| حذف نیاز به پروتز خارجی | پس از بازسازی، دیگر نیازی به استفاده از پروتزهای خارجی در سوتین نیست. |
| نتایج دائمی‌تر | برخلاف پروتزهای خارجی، بازسازی نتایج ماندگارتری دارد و نیازی به تعویض روزانه ندارد. |
| افزایش حس کنترل فردی | انجام عمل بازسازی می‌تواند به فرد حس کنترل و تسلط بیشتر بر بدنش بدهد. |
معایب عمل بازسازی پستان بعد از سرطان
اگرچه بازسازی پستان پس از درمان سرطان، به بازگشت اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند، اما این عمل نیز مانند هر روش جراحی دیگری، معایبی دارد که باید قبل از تصمیم‌گیری، به‌دقت مورد توجه قرار گیرند. برخی از این معایب به‌طور مستقیم به جنبه‌های جسمی و برخی دیگر به‌جنبه‌های روانی و سبک زندگی فرد مرتبط هستند.
| معایب احتمالی | توضیحات |
| طولانی بودن زمان بهبودی | دوره نقاهت ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد و نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشد. |
| احتمال بروز عفونت یا خونریزی | مانند هر جراحی دیگری، احتمال بروز عفونت، خونریزی یا عوارض ناشی از بی‌هوشی وجود دارد. |
| احساس نداشتن در سینه بازسازی‌شده | معمولاً حس طبیعی پستان پس از بازسازی بازنمی‌گردد و بیمار دچار بی‌حسی یا کاهش حس می‌شود. |
| نیاز به جراحی‌های متعدد | در برخی موارد، برای رسیدن به نتیجه مطلوب، چند مرحله جراحی یا اصلاحی لازم است. |
| ناسازگاری بدن با پروتز | در روش پروتز، ممکن است بدن به ماده خارجی واکنش نشان دهد و باعث درد یا سفتی شود. |
| تأثیر بر برنامه‌های درمانی آینده | برخی بیماران به‌دلیل شرایط درمانی خاص (مانند پرتودرمانی) ممکن است محدودیت‌هایی در انجام بازسازی داشته باشند. |
| هزینه‌بر بودن جراحی | عمل بازسازی می‌تواند هزینه‌بر باشد، به‌ویژه اگر تحت پوشش بیمه قرار نگیرد. |
بازسازی پستان؛ تصمیمی آگاهانه با همراهی متخصصان بیمارستان یثربی
جراحی بازسازی پستان پس از درمان سرطان، فرایندی تخصصی و حساس است که تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی، تصویر ذهنی فرد از بدن خود و بازگشت به روال عادی زندگی دارد. اگرچه این جراحی ممکن است با مزایا و چالش‌هایی همراه باشد، اما تصمیم‌گیری آگاهانه با مشورت پزشک متخصص می‌تواند مسیر درمان را هموارتر کند. در بیمارستان یثربی، این عمل به‌صورت حرفه‌ای و با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز و تیم مجرب جراحی پلاستیک و آنکولوژی انجام می‌شود.
