سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان جهان است. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲.۳ میلیون زن در سراسر دنیا به سرطان پستان مبتلا شدند و این بیماری موجب مرگ حدود ۶۷۰ هزار نفر شد. منشأ این سرطان، رشد کنترل‌نشده سلول‌های غیرطبیعی در بافت پستان است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند به غدد لنفاوی و اندام‌هایی مانند استخوان، ریه و کبد گسترش یابد.
در ایالات متحده نیز پیش‌بینی میشود تا سال ۲۰۲۵ حدود ۳۱۷ هزار مورد جدید سرطان سینه شناسایی شود و بیش از ۴۲ هزار مورد مرگ ناشی از آن رخ دهد. با این حال، در صورت تشخیص بیماری در مراحل اولیه، نرخ بقای ۵ ساله برای سرطان موضعی بیش از ۹۹ درصد گزارش شده است. این آمار اهمیت بالای غربالگری منظم، معاینه بالینی و آگاهی از علائم اولیه را در افزایش شانس درمان موفق نشان میدهد.
در مراحل اولیه، این بیماری معمولاً بدون علامت است. با پیشرفت آن ممکن است علائمی مانند توده قابل لمس، تغییر در شکل یا پوست سینه، فرورفتگی نوک سینه یا ترشحات غیرعادی مشاهده شود. تشخیص زودهنگام از طریق ماموگرافی، معاینه بالینی یا سونوگرافی نقش حیاتی در افزایش احتمال درمان موفق دارد؛ به‌طوری‌که اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، احتمال بقای ۵ ساله بیماران به بیش از ۹۰ درصد می‌رسد. آگاهی عمومی، پیگیری منظم غربالگری و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک، مهم‌ترین گام‌ها در پیشگیری و درمان به‌موقع این بیماری هستند.
سرطان سینه (پستان) چیست و چگونه ایجاد میشود؟
سرطان سینه (Breast Cancer) یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان است و در موارد نادری نیز ممکن است مردان را درگیر کند. این بیماری زمانی آغاز میشود که سلول‌های طبیعی پستان دچار تغییراتی غیرطبیعی شده و شروع به رشد و تکثیر کنترل‌نشده میکنند. با گذشت زمان، این سلول‌ها می‌توانند به بافت‌های اطراف نفوذ کرده و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش یابند.
سرطان سینه معمولاً از مجاری شیردهی یا غدد تولید شیر (لوبول‌ها) منشأ می‌گیرد و بسته به نوع، مرحله و سرعت رشد، علائم و شدت متفاوتی دارد. در مراحل اولیه ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد، به همین دلیل غربالگری منظم و ماموگرافی از اهمیت زیادی برخوردارند. تشخیص زودهنگام می‌تواند احتمال درمان کامل را تا حد زیادی افزایش دهد و کیفیت زندگی بیمار را حفظ کند.
سرطان سینه چگونه شروع میشود و چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟
سرطان سینه زمانی آغاز میشود که جهش‌های ژنتیکی در DNA سلول‌های پستان رخ داده و باعث رشد غیرطبیعی آنها شود. این سلول‌ها ممکن است به‌صورت یک توده در پستان ظاهر شوند یا از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کنند. عوامل مختلفی مانند وراثت، تغییرات هورمونی و سبک زندگی در ابتلا به سرطان سینه نقش دارند.
انواع سرطان سینه (پستان) و ویژگی‌های هرکدام
سرطان سینه بر اساس نوع سلول‌های سرطانی، محل شروع بیماری و نحوه گسترش آن به انواع مختلفی تقسیم میشود. برخی از این انواع تهاجمی بوده و به سرعت به سایر بافت‌های بدن سرایت میکنند، درحالی‌که برخی دیگر غیرتهاجمی هستند و در همان ناحیه پستان باقی می‌مانند. شناخت دقیق نوع سرطان سینه نقش مهمی در تعیین روش‌های درمانی دارد، زیرا هر نوع به شیوه متفاوتی به درمان پاسخ میدهد. برخی از سرطان‌های سینه مستقیماً از مجاری یا لوبول‌های پستان منشأ می‌گیرند، درحالی‌که برخی دیگر می‌توانند باعث تغییراتی در بافت همبند پستان شوند. در ادامه، مهم‌ترین انواع سرطان سینه را بررسی می‌کنیم.
۱. کارسینوم داکتال درجا (ductal carcinoma in situ – DCIS)
این نوع سرطان سینه در مجاری شیری پستان ایجاد میشود و هنوز به بافت‌های اطراف گسترش نیافته است. DCIS یک نوع سرطان غیرتهاجمی محسوب میشود و در صورت تشخیص زودهنگام، به‌راحتی قابل درمان است.
۲. کارسینوم داکتال تهاجمی (invasive ductal carcinoma – IDC)
این نوع سرطان شایع‌ترین شکل سرطان سینه است که در مجاری شیر شروع شده و به بافت‌های اطراف گسترش پیدا می‌کند. IDC می‌تواند از طریق سیستم لنفاوی و خون به سایر قسمت‌های بدن متاستاز دهد.
۳. کارسینوم لوبولار درجا (lobular carcinoma in situ – LCIS)
این نوع سرطان در لوبول‌های تولیدکننده شیر ایجاد میشود، اما معمولاً به سایر نقاط بدن گسترش نمی‌یابد. هرچند LCIS سرطان محسوب نمی‌شود، اما یک نشانه هشداردهنده برای افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه در آینده است.
۴. کارسینوم لوبولار تهاجمی (invasive lobular carcinoma – ILC)
ILC از لوبول‌های پستانی شروع شده و به بافت‌های اطراف سرایت می‌کند. این نوع سرطان معمولاً به‌صورت یک توده مشخص احساس نمی‌شود و ممکن است باعث ضخیم شدن یا تغییر شکل بافت سینه شود.
۵. سرطان التهابی سینه (inflammatory breast cancer – IBC)
سرطان التهابی سینه یک نوع نادر و تهاجمی سرطان است که باعث قرمزی، تورم و گرم شدن پوست سینه میشود. این نوع سرطان به دلیل مسدود شدن رگ‌های لنفاوی در پوست پستان رخ میدهد و می‌تواند به‌سرعت پیشرفت کند.
۶. بیماری پاژه سینه (Paget’s disease of the breast)
این نوع سرطان از مجاری شیر نوک سینه آغاز میشود و ممکن است باعث خارش، پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و ترشح از نوک سینه شود. بیماری پاژه معمولاً با سایر انواع سرطان سینه مرتبط است.
۷. سرطان سینه سه‌گانه منفی (triple-negative breast cancer – TNBC)
این نوع سرطان یک نوع تهاجمی است که فاقد گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و HER2 است. به همین دلیل، درمانهای هورمونی و داروهای هدفمند برای آن کارایی ندارند و معمولاً شیمیدرمانی بهترین گزینه درمانی محسوب میشود.
۸. سرطان سینه HER2 مثبت (HER2-positive breast cancer)
در این نوع سرطان، سلول‌های سرطانی مقدار زیادی از پروتئین HER2 را تولید میکنند که موجب رشد سریع‌تر سلول‌های سرطانی میشود. این نوع سرطان معمولاً به روش‌های درمانی هدفمند مانند تراستوزوماب (Herceptin) پاسخ خوبی میدهد.
۹. تومور فیلودس (Phyllodes tumors)
این نوع تومور در بافت همبند پستان ایجاد میشود و می‌تواند خوشخیم، بدخیم یا بینابینی باشد. تومورهای فیلودس معمولاً به سرعت رشد میکنند اما نسبت به سایر انواع سرطان سینه، کمتر متاستاز می‌دهند.
۱۰. سرطان سینه متاستاتیک (metastatic breast cancer)
سرطان سینه متاستاتیک مرحله ۴ سرطان است که از پستان به سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها، کبد، ریه‌ها یا مغز گسترش پیدا کرده است. این نوع سرطان درمان‌پذیر نیست، اما می‌توان آن را با روش‌های مختلف کنترل کرد.
سرطان سینه انواع مختلفی دارد که برخی از آنها تهاجمی و برخی دیگر غیرتهاجمی هستند. تشخیص نوع سرطان اهمیت زیادی در تعیین روش درمان دارد. آگاهی از علائم و انجام معاینات دوره‌ای، به تشخیص زودهنگام و افزایش شانس درمان کمک زیادی می‌کند.
سرطان سینه از کدام قسمت بدن آغاز میشود؟
سرطان سینه معمولاً از سلول‌های دیوارهٔ مجاری شیر (ducts) یا لوبول‌های شیرساز (lobules) در بافت پستان شروع میشود. این مجاری و لوبول‌ها وظیفه تولید و انتقال شیر را بر عهده دارند. در مراحل اولیه، سلول‌های سرطانی ممکن است محدود به این بخش‌ها باقی بمانند، اما در برخی موارد، سرطان به بافت‌های اطراف نفوذ کرده و تهاجمی میشود. علاوه بر مجاری و لوبول‌ها، سرطان سینه می‌تواند از بافت همبند اطراف پستان نیز منشأ بگیرد که این نوع کمتر شایع است. شناسایی محل شروع سرطان در روند تشخیص و درمان آن اهمیت زیادی دارد، زیرا روش‌های درمانی بسته به محل دقیق درگیری متفاوت خواهند بود.
چگونه سرطان سینه در بدن پخش میشود؟
سرطان سینه یکی از انواع سرطان‌هایی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. این گسترش زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های سرطانی از محل اولیه خود جدا شده و به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن حمله کنند. این فرآیند که متاستاز (metastasis) نامیده میشود، اغلب در مراحل پیشرفته بیماری رخ داده و تأثیر زیادی بر گزینه‌های درمانی و پیش‌آگهی بیمار دارد. سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق دو مسیر اصلی در بدن پخش شوند:
گسترش از طریق سیستم لنفاوی:
سیستم لنفاوی شامل شبکه‌ای از غدد لنفاوی و عروق است که مایعات، مواد زائد و سلول‌های ایمنی را در بدن جابه‌جا می‌کند. اگر سلول‌های سرطانی وارد این سیستم شوند، می‌توانند به غدد لنفاوی اطراف پستان، مانند غدد لنفاوی زیر بغل (axillary lymph nodes)، غدد لنفاوی نزدیک ترقوه (supraclavicular lymph nodes) و غدد لنفاوی سینه‌ای داخلی (internal mammary nodes) گسترش یابند. در صورت درگیری غدد لنفاوی، خطر گسترش سرطان به سایر نقاط بدن افزایش می‌یابد.
گسترش از طریق جریان خون (متاستاز):
در برخی موارد، سلول‌های سرطانی از بافت پستان جدا شده و از طریق رگ‌های خونی به اندام‌های دورتر مانند استخوان‌ها، کبد، ریه‌ها و مغز منتقل می‌شوند. این فرآیند که به آن متاستاز (metastasis) گفته میشود، معمولاً در مراحل پیشرفته سرطان رخ میدهد. سرطان سینه متاستاتیک (مرحله ۴) به دلیل گسترش به سایر اندام‌ها، نیازمند روش‌های درمانی خاصی مانند شیمیدرمانی، هورموندرمانی و درمانهای هدفمند است.
پخش شدن سرطان در بدن می‌تواند علائمی مانند درد استخوان، تنگی نفس، زردی پوست و اختلالات عصبی ایجاد کند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب می‌تواند از گسترش سرطان جلوگیری کرده و شانس کنترل بیماری را افزایش دهد.
علائم و نشانه‌های سرطان سینه بدخیم و خوشخیم
سرطان سینه یکی از بیماری‌هایی است که در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما با گذشت زمان تغییراتی در بافت سینه یا سایر نشانه‌های هشداردهنده ظاهر می‌شوند. برخی از این علائم می‌توانند نشانه‌های تودههای خوشخیم باشند که خطر خاصی ندارند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است به سرطان بدخیم اشاره داشته باشند. آگاهی از این علائم و پیگیری پزشکی در صورت مشاهده آنها می‌تواند به تشخیص زودهنگام و افزایش شانس درمان موفق کمک کند.
۱. وجود توده در سینه یا زیر بغل
یکی از رایج‌ترین نشانه‌های سرطان سینه، احساس یک توده در بافت سینه یا ناحیه زیر بغل است. این توده‌ها معمولاً سفت، بدون درد و با حاشیه‌های نامنظم هستند، اما در برخی موارد می‌توانند نرم یا حساس نیز باشند. در برخی بیماران، این توده‌ها به‌تدریج بزرگ‌تر می‌شوند یا با تغییرات پوستی همراه‌اند. البته، همه تودههای موجود در سینه سرطانی نیستند و ممکن است به دلیل کیستهای خوشخیم، فیبروآدنوم‌ها یا تغییرات هورمونی ایجاد شوند. به همین دلیل، معاینه دقیق پزشکی و انجام سونوگرافی یا ماموگرافی برای تشخیص ماهیت توده ضروری است.
۲. تغییر شکل یا اندازه سینه
در برخی موارد، سرطان سینه باعث تغییراتی در اندازه یا شکل یکی از سینه‌ها یا هر دو سینه میشود. این تغییرات ممکن است شامل تورم، کاهش حجم، یا عدم تقارن واضح بین دو سینه باشد. گاهی این تغییرات با کشیدگی پوست، فرورفتگی، یا تغییراتی در بافت سطحی سینه نیز همراه هستند. در صورت مشاهده چنین تغییراتی، به‌ویژه اگر به‌طور ناگهانی ایجاد شوند و پایدار باقی بمانند، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه شود تا از سلامت بافت سینه اطمینان حاصل گردد.
۳. ترشح غیرطبیعی از نوک سینه
ترشحات غیرطبیعی از نوک سینه، به‌ویژه اگر بدون تحریک فیزیکی یا فشرده شدن سینه رخ دهند، می‌توانند از علائم هشداردهنده سرطان سینه باشند. این ترشحات ممکن است شفاف، زردرنگ، شیری، خونی یا چرکی باشند و از یک یا هر دو سینه خارج شوند. در برخی موارد، ترشح تنها از یک مجرا و در یک سمت سینه اتفاق می‌افتد که اهمیت بررسی آن را بیشتر می‌کند. اگرچه برخی ترشحات ممکن است به دلیل عفونت، مجرای مسدود یا تغییرات هورمونی باشند، اما به‌ویژه در موارد خونی، انجام آزمایش‌های تکمیلی و تصویربرداری دقیق ضرورت دارد.
۴. فرورفتگی، کشیدگی یا قرمزی پوست سینه
تغییرات غیرمعمول در پوست سینه می‌تواند نشانه‌ای از سرطان سینه باشد. این تغییرات شامل:
فرورفتگی یا جمع شدن پوست سینه: که معمولاً به دلیل رشد تودههای زیرپوستی رخ میدهد.
قرمزی و التهاب پوست: که می‌تواند نشانه‌ای از سرطان التهابی سینه باشد.
ظاهر پوست پرتقالی: که ناشی از تجمع مایعات در بافت لنفاوی سینه است و به‌عنوان یکی از علائم سرطان التهابی شناخته میشود.
در صورت مشاهده چنین تغییراتی، معاینه پزشک ضروری است.
۵. درد مداوم در سینه یا زیر بغل
برخلاف تصورات رایج، بسیاری از سرطان‌های سینه در مراحل اولیه بدون درد هستند. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است افراد احساس درد یا ناراحتی مداوم در سینه یا زیر بغل داشته باشند. این درد می‌تواند به دلیل رشد توده، فشار بر بافت‌های اطراف، یا التهاب ناشی از تغییرات سلولی باشد. گاهی درد با لمس تشدید میشود یا همراه با احساس سوزش، سنگینی یا تیر کشیدن است. اگر این درد بدون علت مشخص، مکرر یا طولانی‌مدت باشد، انجام معاینات تخصصی و تصویربرداری مانند ماموگرافی یا سونوگرافی توصیه میشود.
۶. تغییرات غیرطبیعی در نوک سینه
سرطان سینه ممکن است باعث تغییراتی در ظاهر یا حس نوک سینه شود. این تغییرات شامل:
فرورفتگی نوک سینه که می‌تواند نشانه‌ای از رشد تومور در بافت داخلی باشد.
خشکی، پوسته‌پوسته شدن یا زخم شدن نوک سینه که می‌تواند علامتی از بیماری پاژه، نوعی سرطان نادر سینه، باشد.
افزایش حساسیت یا درد نوک سینه که ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا رشد تومور رخ دهد.
در صورت مشاهده هر یک از این تغییرات، بررسی‌های پزشکی لازم است.
۷. تورم غدد لنفاوی زیر بغل یا اطراف ترقوه
سیستم لنفاوی یکی از مسیرهای اصلی گسترش سرطان سینه در بدن است. اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی زیر بغل، اطراف ترقوه یا داخل قفسه سینه سرایت کنند، ممکن است باعث تورم یا ایجاد توده در این مناطق شوند. این توده‌ها معمولاً بدون درد هستند، اما در برخی موارد می‌توانند با احساس فشار یا ناراحتی همراه باشند. گاهی این تورم تنها در یک سمت بدن ظاهر میشود و ممکن است با حرکات بازو یا لمس تشدید گردد. بررسی دقیق توسط پزشک، همراه با آزمایش‌های تصویربرداری و بیوپسی در صورت نیاز، برای تشخیص علت و مرحله بیماری ضروری است.
۸. تغییر در حس بافت سینه
برخی از افراد ممکن است متوجه تغییراتی در حس بافت سینه شوند، از جمله سفتی یا ضخیم شدن غیرمعمول در بخشی از سینه. این تغییرات می‌توانند ناشی از رشد تودههای غیرطبیعی یا تغییرات در ساختار داخلی سینه باشند. هر تغییری که به‌مرورزمان ادامه یابد و طبیعی به نظر نرسد، نیازمند معاینه تخصصی است.
علائم سرطان سینه بسته به نوع و مرحله بیماری می‌تواند متفاوت باشد. اگرچه بسیاری از این علائم ممکن است به مشکلات غیرسرطانی مرتبط باشند، اما بررسی پزشکی برای اطمینان از سلامت پستان ضروری است. تشخیص زودهنگام سرطان سینه از طریق انجام معاینات منظم، می‌تواند شانس درمان موفق را افزایش دهد.
تشخیص تفاوت بین تودههای خوشخیم و بدخیم
بسیاری از توده‌هایی که در سینه احساس می‌شوند، خوشخیم هستند و نیازی به درمان خاصی ندارند. تودههای خوشخیم معمولاً لبه‌های مشخصی دارند، نرم‌تر هستند و به‌آرامی رشد میکنند. در مقابل، تودههای بدخیم معمولاً سفت‌تر، نامنظم و بدون درد هستند و ممکن است به‌سرعت رشد کنند. تنها راه قطعی برای تشخیص خوشخیم یا بدخیم بودن یک توده، انجام آزمایش‌هایی مانند ماموگرافی، سونوگرافی و در برخی موارد بیوپسی (نمونه‌برداری) است.
علل و عوامل سرطان سینه
سرطان سینه یکی از رایج‌ترین و پیچیده‌ترین بیماری‌های غیرواگیر در جهان امروز است که سالانه میلیون‌ها زن را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری نه‌تنها با عوامل ژنتیکی بلکه با سبک زندگی، وضعیت هورمونی، تغذیه و حتی عوامل محیطی در ارتباط است. با پیشرفت‌های علمی و افزایش آگاهی عمومی، شناسایی زودهنگام عوامل خطر و پیشگیری از بروز سرطان سینه به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های حوزه سلامت زنان تبدیل شده است. درک دقیق از علل و عوامل مؤثر بر این بیماری، می‌تواند نقش حیاتی در کاهش آمار ابتلا و افزایش امید به زندگی ایفا کند.
| دسته‌بندی عوامل خطر | علل و عوامل مرتبط | توضیح مختصر |
| عوامل غیرقابل تغییر | سن، جنسیت، سابقه خانوادگی، جهش‌های ژنتیکی | فاکتورهایی که قابل کنترل نیستند و ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند |
| عوامل هورمونی و تولیدمثل | شروع زودهنگام قاعدگی، یائسگی دیرهنگام، بارداری دیرهنگام یا نداشتن بارداری | طولانی شدن فعالیت هورمون‌های استروژن و پروژسترون |
| عوامل سبک زندگی | رژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل، چاقی، کم‌تحرکی | رفتارها و عادت‌هایی که می‌توانند ریسک را بالا ببرند |
| عوامل محیطی و شغلی | قرارگیری در معرض اشعه، مواد شیمیایی مضر | تاثیر عوامل محیطی مانند تابش و سموم |
| سایر عوامل پزشکی | سابقه پرتودرمانی، بیماری‌های پستانی خوشخیم | عوامل مرتبط با سابقه پزشکی و سلامت پستان |
۱. سن و جنسیت
افزایش سن و جنسیت زنانه از مهم‌ترین و غیرقابل‌تغییرترین عوامل خطر در بروز سرطان سینه محسوب می‌شوند؛ به‌طوری‌که بیش از ۸۰ درصد موارد این بیماری در زنان بالای ۵۰ سال تشخیص داده میشود. با افزایش سن، احتمال بروز جهش‌های ژنتیکی در سلول‌ها بیشتر شده و عملکرد سیستم ایمنی در تشخیص و حذف سلول‌های غیرطبیعی کاهش می‌یابد. همچنین به دلیل ساختار آناتومیکی پستان و سطح بالای هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون، زنان حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند. گرچه سرطان سینه در مردان نادر است (حدود ۱٪ موارد)، اما عواملی مانند سابقه خانوادگی، جهش‌های ژنتیکی (مانند BRCA2) و اختلالات هورمونی می‌توانند خطر را افزایش دهند. ازاین‌رو، پایش منظم، آگاهی از علائم و غربالگری به‌موقع در تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر این بیماری نقشی حیاتی دارد.
۲. سابقه خانوادگی و ژنتیک
سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه هستند؛ به‌طوری‌که داشتن یکی از بستگان درجه‌یک مبتلا، احتمال ابتلا را تقریباً دو برابر افزایش میدهد و این ریسک با تعداد بیشتر بستگان مبتلا یا سن پایین‌تر ابتلا، بیشتر میشود. جهش‌های ارثی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 نقش کلیدی در این زمینه دارند و زنانی که این جهش‌ها را دارند تا ۷۰ درصد در طول عمر خود در معرض سرطان سینه قرار می‌گیرند. سایر ژن‌های مرتبط مانند TP53، PTEN و PALB2 نیز خطر را افزایش می‌دهند، هرچند با شیوع کمتر. با وجود این، داشتن سابقه خانوادگی یا جهش ژنتیکی به معنای قطعی بودن ابتلا نیست، اما آگاهی و انجام مشاوره ژنتیک و غربالگری منظم، امکان پیشگیری و مدیریت بهتر بیماری را فراهم می‌کند. همچنین برای اطلات بیشتر درباره تاثیر ژنتیک و نحوه تشخیص سرطان سینه با ژنتیک، پیشنهاد می‌کنم مقاله “آزمایش ژنتیک برای سرطان سینه” را مطالعه کنید.
۳. تغییرات هورمونی در طول زندگی (شروع قاعدگی زودهنگام و یائسگی دیررس)
هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون نقش مهمی در رشد بافت پستان دارند، اما قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این هورمون‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. زنانی که زودتر از ۱۲ سالگی قاعدگی را تجربه کرده‌اند یا پس از ۵۵ سالگی یائسه می‌شوند، به دلیل مدت زمان بیشتر فعالیت هورمونی، در معرض ریسک بالاتری قرار دارند. این هورمون‌ها با تحریک مکرر سلول‌های پستان، احتمال بروز جهش‌های ژنتیکی و رشد غیرطبیعی سلولی را افزایش می‌دهند. البته این عامل تنها یکی از موارد مؤثر است و به معنای ابتلای قطعی نیست.
۴. بارداری در سنین بالا یا عدم بارداری
تجربه بارداری و زمان آن از عوامل مهم در خطر ابتلا به سرطان سینه است؛ زنانی که هرگز باردار نمی‌شوند یا اولین بارداری‌شان پس از ۳۰ سالگی رخ میدهد، در معرض ریسک بیشتری نسبت به کسانی هستند که قبل از ۲۵ سالگی باردار می‌شوند. بارداری به بلوغ کامل سلول‌های بافت پستان کمک می‌کند و این سلول‌های بالغ مقاومت بیشتری در برابر تبدیل به سلول‌های سرطانی دارند. همچنین تغییرات هورمونی در دوران بارداری اثر محافظتی ایجاد می‌کند، به‌ویژه اگر بارداری در سنین پایین و به‌صورت کامل باشد. از سوی دیگر، زنان بدون بارداری یا با بارداری دیرهنگام، دوره طولانی‌تری در معرض هورمون استروژن قرار دارند که می‌تواند رشد غیرطبیعی سلول‌ها را تحریک کند. با این حال، این عوامل به تنهایی تعیین‌کننده نیستند و باید همراه با سایر ریسک‌ها در نظر گرفته شوند.
۵. مصرف هورمون‌ها
مصرف برخی داروهای هورمونی، به‌ویژه در بازه‌های زمانی طولانی، یکی از عوامل مهم و قابل توجه در افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه به‌شمار می‌رود. دو مورد اصلی در این زمینه عبارت‌اند از: هورموندرمانی پس از یائسگی (HRT) و مصرف قرص‌های ضدبارداری ترکیبی.
هورموندرمانی پس از یائسگی
زنانی که برای کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، نوسانات خلقی و خشکی واژن از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) استفاده میکنند—به‌خصوص اگر این درمان شامل هر دو هورمون استروژن و پروژسترون باشد—ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مواجه شوند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ترکیبی استروژن و پروژسترون برای بیش از ۵ سال می‌تواند به‌طور قابل توجهی ریسک ابتلا را افزایش دهد. در مقابل، مصرف استروژن به‌تنهایی (که در زنانی که رحم خود را برداشته‌اند تجویز میشود) خطر کمتری دارد و در برخی موارد حتی می‌تواند اثرات محافظتی داشته باشد، ولی همچنان باید با احتیاط و زیر نظر پزشک استفاده شود.
قرص‌های ضدبارداری هورمونی
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون هستند و اگرچه فواید زیادی دارند—از جمله تنظیم قاعدگی، کاهش دردهای پریودی، و جلوگیری از بارداری ناخواسته—اما مصرف آنها، به‌خصوص در مصرف‌کنندگان بلندمدت یا کسانی با سابقه خانوادگی سرطان سینه، ممکن است خطر ابتلا را اندکی افزایش دهد.
مطالعات نشان داده‌اند که این افزایش خطر معمولا پس از قطع مصرف قرص کاهش می‌یابد و در طول چند سال به سطح طبیعی برمی‌گردد. همچنین، نوع قرص، دوز هورمون، مدت‌زمان مصرف، و سن فرد هنگام شروع مصرف از عوامل مؤثر در میزان این ریسک هستند.
مصرف داروهای هورمونی نباید بدون مشورت با پزشک صورت گیرد، به‌خصوص در افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان، جهش‌های ژنتیکی شناخته‌شده (مانند BRCA1/2) یا سایر فاکتورهای پرخطر هستند. تصمیم‌گیری درباره مصرف یا عدم مصرف هورمون‌ها باید بر اساس تحلیل دقیق سود و زیان و در نظر گرفتن شرایط فردی انجام شود.
۶. چاقی و اضافه‌وزن
اضافه‌وزن، به‌ویژه پس از یائسگی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. سلول‌های چربی اضافی ممکن است سطح استروژن را در بدن افزایش دهند که می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کند.
۷. عدم فعالیت بدنی
زندگی کم‌تحرک و نداشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. ورزش منظم می‌تواند به کنترل وزن و کاهش سطح هورمون‌های مرتبط با سرطان کمک کند.
۸. مصرف الکل
نوشیدن الکل با افزایش خطر سرطان سینه مرتبط است. زنانی که دو یا چند نوشیدنی الکلی در روز مصرف میکنند، در مقایسه با زنانی که الکل مصرف نمی‌کنند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
۹. قرار گرفتن در معرض اشعه
زنانی که در ناحیه قفسه سینه در معرض پرتودرمانی قرار گرفته‌اند، به‌ویژه در سنین پایین، ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه داشته باشند.
۱۰. تراکم بافت پستان
زنانی که بافت پستان متراکم‌تری دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه باشند. تراکم بالای بافت پستان می‌تواند تشخیص تومورها را در ماموگرافی دشوارتر کند.
۱۱. نژاد و قومیت
احتمال بروز سرطان سینه در زنان سفیدپوست در مقایسه با زنان آسیایی، اسپانیایی و آفریقایی‌تبار بیشتر است. با این حال، زنان آفریقایی-آمریکایی ممکن است در سنین پایین‌تر به انواع تهاجمی‌تر این بیماری مبتلا شوند.
۱۲. تغذیه نامناسب
تغذیه یکی از مهم‌ترین جنبه‌های سبک زندگی است که می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان سینه تأثیر بگذارد. هرچند رژیم غذایی به‌تنهایی عامل قطعی در بروز این بیماری نیست، اما شواهد علمی نشان میدهد که الگوی تغذیه ناسالم می‌تواند زمینه‌ساز رشد و گسترش سلول‌های سرطانی باشد.
چربی‌های ناسالم و قندهای ساده
مصرف مداوم غذاهای پرچرب—به‌ویژه چربی‌های اشباع‌شده مانند روغن‌های صنعتی، گوشت‌های فرآوری‌شده، فست‌فودها، شیرینی‌ها و لبنیات پرچرب—می‌تواند موجب افزایش سطح استروژن در بدن شود. از آنجایی که استروژن نقش فعالی در تحریک رشد سلول‌های سینه دارد، این وضعیت ممکن است خطر سرطان پستان را تشدید کند. همچنین مصرف زیاد قندهای ساده و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده (مانند نوشابه، شیرینی، نان سفید و کیک) می‌تواند منجر به افزایش انسولین و مقاومت به انسولین شود. سطح بالای انسولین در خون با افزایش التهاب، رشد سلولی سریع‌تر و تحریک فاکتورهای رشدی مرتبط با سرطان در ارتباط است.
کمبود مصرف میوه‌ها، سبزیجات و فیبر
رژیم غذایی فقیر از نظر فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها، یعنی فاقد مقدار کافی میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل، می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و توانایی آن را برای مقابله با سلول‌های سرطانی کاهش دهد. میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ترکیبات ضدالتهابی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیتوشیمیایی هستند که می‌توانند از آسیب به DNA جلوگیری کرده، رشد سلول‌های غیرطبیعی را مهار و فرایند سرطان‌زایی را کند کنند.
چاقی و تغذیه
رژیم غذایی نامناسب اغلب با افزایش وزن و چاقی همراه است، که خود یکی از عوامل اصلی افزایش ریسک سرطان سینه—به‌ویژه پس از یائسگی—محسوب میشود. سلول‌های چربی ذخیره‌شده در بدن می‌توانند منبع اضافی تولید استروژن باشند و همین موضوع در تحریک رشد تودههای پستانی تأثیرگذار است.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای کاهش خطر سرطان سینه:
- استفاده بیشتر از رژیم‌های مدیترانه‌ای یا گیاه‌پایه (با تمرکز بر میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و روغن زیتون)
- محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآوری‌شده
- پرهیز از نوشیدنی‌های قندی و فست‌فود
- مصرف غذاهای غنی از فیبر و آنتی‌اکسیدان مانند کلم بروکلی، زغال‌اخته، هویج، آووکادو و گردو
- نوشیدن آب کافی و پرهیز از نوشابه‌های انرژی‌زا یا شیرین‌شده
۱۳. سیگار کشیدن
اگرچه ارتباط مستقیم بین سیگار کشیدن و سرطان سینه هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد. سرطان سینه نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، هورمونی، محیطی و سبک زندگی است. آگاهی از این عوامل خطر و تلاش برای کاهش آنها، مانند حفظ وزن مناسب، داشتن فعالیت بدنی منظم، محدود کردن مصرف الکل و پرهیز از مصرف دخانیات، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند. همچنین، انجام معاینات منظم و مشاوره با پزشک برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت فردی توصیه میشود.
درجه‌بندی شدت سرطان سینه
سرطان سینه بر اساس میزان گسترش، اندازه تومور و درگیری غدد لنفاوی به مراحل مختلفی تقسیم میشود. درجه‌بندی سرطان سینه معمولاً از مرحله ۰ تا IV متغیر است که نشان‌دهنده شدت و وسعت بیماری است و به پزشکان کمک می‌کند تا روش درمانی مناسب را انتخاب کنند. مراحل اولیه نشان‌دهنده سرطان محدود به پستان هستند، در حالی که مراحل پیشرفته نشان‌دهنده گسترش بیماری به سایر قسمت‌های بدن می‌باشند. هرچه مرحله سرطان بالاتر باشد، میزان گسترش آن بیشتر و فرایند درمانی پیچیده‌تر خواهد بود.
۱. مرحله ۰ (سرطان درجا – DCIS و LCIS)
در این مرحله، سلول‌های غیرطبیعی درون مجاری یا لوبول‌های پستان یافت می‌شوند، اما هنوز به بافت‌های اطراف سرایت نکرده‌اند. این نوع سرطان در مراحل اولیه قرار دارد و با درمان مناسب، معمولاً قابل کنترل است.
۲. مرحله I (سرطان سینه اولیه و کوچک)
تومور در این مرحله معمولاً کمتر از ۲ سانتی‌متر است و هنوز به غدد لنفاوی نرسیده است. این مرحله یکی از بهترین پیش‌آگهی‌ها را دارد و معمولاً با جراحی و درمانهای تکمیلی مانند پرتودرمانی قابل کنترل است.
۳. مرحله II (گسترش محدود به غدد لنفاوی نزدیک)
در این مرحله، اندازه تومور ممکن است بین ۲ تا ۵ سانتی‌متر باشد و یا به غدد لنفاوی زیر بغل سرایت کرده باشد. این مرحله نیاز به درمان ترکیبی از جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی دارد.
۴. مرحله III (سرطان پیشرفته محلی – درگیری گسترده‌تر)
سرطان در این مرحله معمولاً اندازه بزرگی دارد (بیش از ۵ سانتی‌متر) و به غدد لنفاوی زیر بغل، دیواره قفسه سینه یا پوست پستان گسترش یافته است. در این مرحله درمان تهاجمی‌تری مانند شیمیدرمانی پیش از جراحی، پرتودرمانی و هورموندرمانی مورد نیاز است.
۵. مرحله IV (سرطان متاستاتیک – گسترش به سایر اندام‌ها)
در این مرحله، سرطان از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر اندام‌های بدن مانند استخوان‌ها، کبد، ریه‌ها یا مغز گسترش یافته است. درمان در این مرحله بیشتر بر مدیریت علائم، کنترل رشد سرطان و بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارد و شامل شیمیدرمانی، هورموندرمانی، ایمونوتراپی و درمانهای هدفمند میشود.
روش‌های پیشگیری از سرطان سینه
پیشگیری از سرطان سینه شامل تغییرات سبک زندگی و انجام غربالگری‌های منظم است. با رعایت نکات زیر می‌توان خطر ابتلا را کاهش داد:
۱. حفظ وزن سالم
چاقی، به‌ویژه پس از دوران یائسگی، یکی از عوامل مؤثر در افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه محسوب میشود. تجمع بافت چربی می‌تواند سطح استروژن را در بدن افزایش دهد و این افزایش هورمونی به رشد سلول‌های سرطانی در پستان کمک کند. داشتن رژیم غذایی متعادل، پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده، و کنترل دریافت کالری در کنار تحرک روزانه، نقش مهمی در حفظ وزن مناسب و پیشگیری از این بیماری ایفا می‌کند.
۲. فعالیت بدنی منظم
ورزش نه‌تنها به حفظ تناسب اندام کمک می‌کند، بلکه از طریق تنظیم سطح هورمون‌ها (مانند استروژن و انسولین)، کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد. توصیه میشود افراد بزرگسال حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته داشته باشند. حتی پیاده‌روی‌های روزانه نیز در بلندمدت تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت عمومی و پیشگیری از سرطان خواهد داشت.
۳. محدود کردن مصرف الکل
الکل یکی از عوامل شناخته‌شده در افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های هورمونی از جمله سرطان سینه است. مصرف منظم حتی مقادیر کم الکل می‌تواند سطح استروژن را در بدن افزایش داده و احتمال بروز تغییرات سلولی سرطانی را بالا ببرد. بنابراین، کاهش یا قطع مصرف نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند به‌طور مستقیم در کاهش ریسک سرطان نقش داشته باشد. در صورت مصرف، بهتر است میزان آن به یک واحد در روز یا کمتر محدود شود.
۴. شیردهی به نوزادان
مطالعات نشان می‌دهند که شیردهی، به‌ویژه در دوره‌های طولانی‌تر، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد. شیردهی منظم باعث کاهش مواجهه بدن با هورمون استروژن میشود و همچنین سلول‌های پستان را در برابر تغییرات سرطانی مقاوم‌تر می‌سازد. علاوه بر این، با تخلیه مکرر سینه‌ها، سلول‌های آسیب‌دیده یا غیرطبیعی نیز کمتر در پستان باقی می‌مانند. این فایده دوطرفه هم برای سلامت مادر و هم برای نوزاد است.
۵. اجتناب از هورموندرمانی پس از یائسگی
هورموندرمانی جایگزین (HRT) که برای کنترل علائم یائسگی مانند گرگرفتگی یا پوکی استخوان تجویز میشود، اگر به‌صورت طولانی‌مدت و با دوز بالا استفاده شود، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. به همین دلیل، توصیه میشود که این درمان فقط در صورت نیاز و با کمترین دوز مؤثر، برای کوتاه‌ترین دوره ممکن استفاده شود. مشاوره با پزشک در خصوص روش‌های جایگزین و ارزیابی دقیق خطرات و فواید این نوع درمان الزامی است.
۶. انجام معاینات منظم و غربالگری
پیشگیری مؤثر از سرطان سینه بدون نظارت مستمر بر وضعیت بدن ممکن نیست. معاینات منظم شامل خودآزمایی ماهانه پستان‌ها برای شناسایی هرگونه توده یا تغییر ظاهری، معاینه بالینی توسط پزشک، و انجام غربالگری‌هایی مثل ماموگرافی طبق توصیه پزشک است. ماموگرافی می‌تواند حتی پیش از ظهور علائم قابل‌مشاهده، تودههای کوچک و مشکوک را شناسایی کند. همچنین برای افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان سینه دارند، انجام مشاوره و آزمایش‌های ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 می‌تواند به تشخیص زودهنگام و حتی اقدامات پیشگیرانه منجر شود.
روش‌های تشخیص سرطان سینه
تشخیص زودهنگام سرطان سینه تأثیر بسزایی در موفقیت درمان و افزایش شانس بهبودی دارد. پزشکان برای تشخیص این بیماری از روش‌های مختلفی استفاده میکنند که شامل معاینات فیزیکی، تصویربرداری و آزمایش‌های تخصصی است. بسته به شرایط بیمار، ترکیبی از این روش‌ها برای تشخیص دقیق‌تر استفاده میشود. برخی از این روش‌ها برای غربالگری و شناسایی زودهنگام سرطان به کار می‌روند، درحالی‌که برخی دیگر برای تأیید تشخیص و بررسی جزئیات بیشتر انجام می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های تشخیص سرطان سینه را بررسی می‌کنیم.
۱. معاینه بالینی سینه (Breast Examination)
یکی از ساده‌ترین روش‌های شناسایی تغییرات مشکوک در سینه، معاینه بالینی توسط پزشک یا خودآزمایی در خانه است. پزشک در طی معاینه، با دست سینه را لمس کرده و به دنبال وجود توده، سفتی غیرطبیعی، تغییرات در پوست سینه یا فرورفتگی نوک آن می‌گردد. همچنین، غدد لنفاوی زیر بغل نیز بررسی می‌شوند تا مشخص شود که آیا علائم التهاب یا گسترش بیماری وجود دارد یا خیر.
زنان بالای ۴۰ سال باید به‌طور سالانه معاینه بالینی انجام دهند. همچنین، خودآزمایی سینه به‌صورت ماهانه می‌تواند به شناسایی زودهنگام تغییرات کمک کند. در صورت مشاهده هرگونه توده یا تغییر غیرطبیعی، مراجعه به پزشک ضروری است.
۲. ماموگرافی (Mammography)
ماموگرافی یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس است که برای شناسایی توده‌ها، رسوبات کلسیمی و تغییرات غیرطبیعی در بافت سینه استفاده میشود. این روش یکی از دقیق‌ترین ابزارهای غربالگری سرطان سینه است که می‌تواند علائم اولیه بیماری را قبل از ایجاد توده قابل لمس شناسایی کند.
ماموگرافی به دو دسته تقسیم میشود: ماموگرافی غربالگری که برای زنان سالم بدون علائم انجام میشود و ماموگرافی تشخیصی که در صورت مشاهده علائم مشکوک، مانند توده یا ترشح غیرطبیعی از نوک سینه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. توصیه میشود که زنان بالای ۴۰ سال به‌طور سالانه یا حداقل هر دو سال یک‌بار ماموگرافی انجام دهند.
۳. سونوگرافی سینه (Breast Ultrasound)
سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از بافت داخلی سینه تولید می‌کند. این روش معمولاً برای تمایز بین تودههای جامد و کیستهای پر از مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، در مواردی که ماموگرافی به‌دلیل تراکم بالای بافت سینه، تشخیص دقیقی ارائه ندهد، سونوگرافی می‌تواند به شفاف‌تر شدن نتایج کمک کند.
این روش به‌خصوص برای زنان جوان با بافت سینه متراکم توصیه میشود. هرچند که سونوگرافی به‌تنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیست، اما در ترکیب با سایر روش‌های تصویربرداری، دقت تشخیص را افزایش میدهد.
۴. ام آر آی سینه (Breast MRI – Magnetic Resonance Imaging)
ام آر آی (MRI) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی، یکی از روش‌های دقیق برای بررسی ساختارهای داخلی سینه است. این روش با استفاده از امواج مغناطیسی و تزریق مواد حاجب، تصاویری با وضوح بالا از بافت سینه تولید می‌کند.
MRI سینه معمولاً در زنانی که سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه دارند یا دارای جهش‌های ژنتیکی BRCA1 و BRCA2 هستند، انجام میشود. همچنین، در مواردی که ماموگرافی و سونوگرافی قادر به تشخیص قطعی نباشند، MRI می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره میزان گسترش سرطان ارائه دهد.
۵. بیوپسی سینه (Breast Biopsy)
بیوپسی یک روش قطعی برای تشخیص سرطان سینه است که طی آن نمونه‌ای از بافت مشکوک برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی میشود. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا مشخص کنند که آیا سلول‌های سرطانی در نمونه وجود دارند یا خیر.
بیوپسی انواع مختلفی دارد، از جمله بیوپسی با سوزن نازک (FNA) که برای بررسی کیست‌ها و تودههای کوچک استفاده میشود، بیوپسی با سوزن هسته‌ای (Core Needle Biopsy) که نمونه‌های بزرگ‌تری از بافت را برمی‌دارد و بیوپسی جراحی که در آن کل توده یا بخش قابل توجهی از آن برداشته میشود.
نتایج بیوپسی اطلاعات ارزشمندی درباره نوع سلول‌های سرطانی، درجه بدخیمی و حساسیت آنها به پزشکان ارائه میدهد.
۶. آزمایشات ژنتیکی (Genetic Testing for BRCA1 & BRCA2)
برخی زنان دارای جهش‌های ژنتیکی ارثی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 هستند که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهد. آزمایش ژنتیکی می‌تواند به شناسایی این افراد کمک کند. این آزمایش برای زنانی توصیه میشود که:
- سابقه خانوادگی قوی از سرطان سینه یا تخمدان دارند.
- در سنین پایین (کمتر از ۴۰ سال) دچار سرطان سینه شده‌اند.
- یکی از اعضای خانواده‌شان دارای جهش ژنتیکی BRCA باشد.
اگر آزمایش ژنتیکی مثبت باشد، پزشک ممکن است مراقبت‌های پیشگیرانه مانند ماموگرافی زودهنگام یا حتی جراحی پیشگیرانه (ماستکتومی) را پیشنهاد دهد.
۷. تست‌های گیرنده‌های هورمونی و HER2
پس از تشخیص سرطان سینه، آزمایش‌هایی برای بررسی گیرنده‌های هورمونی (استروژن و پروژسترون) و HER2 در سلول‌های سرطانی انجام میشود.
- اگر سرطان گیرنده مثبت (ER+/PR+) باشد، هورموندرمانی می‌تواند مؤثر باشد.
- اگر سلول‌های سرطانی HER2 مثبت باشند، پزشک درمانهای هدفمند مانند ترستوزوماب (Herceptin) را تجویز خواهد کرد.
این آزمایش‌ها کمک میکنند تا پزشک روش درمانی مناسب را برای بیمار انتخاب کند.
تشخیص سرطان سینه به ترکیبی از معاینات فیزیکی، تصویربرداری‌های پیشرفته و آزمایش‌های بیولوژیکی نیاز دارد. ماموگرافی بهترین روش غربالگری است، اما سونوگرافی و MRI در موارد خاص به‌عنوان مکمل به کار می‌روند. بیوپسی سینه روش قطعی برای تأیید سرطان بوده و آزمایش‌های ژنتیکی و گیرنده‌های هورمونی در تعیین نوع درمان نقش مهمی دارند. تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری منظم و آگاهی از علائم می‌تواند به افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز کمک کند.
روش‌های درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه به عوامل متعددی از جمله نوع و مرحله بیماری، ویژگی‌های زیستی تومور و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. معمولاً ترکیبی از روش‌های درمانی برای دستیابی به بهترین نتیجه به‌کار گرفته میشود. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:
جراحی در درمان سرطان سینه
جراحی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان سرطان سینه است که هدف آن برداشتن تومور سرطانی از پستان می‌باشد. انواع جراحی‌ها شامل:
لامپکتومی (برداشتن توده): در این روش، تومور به همراه حاشیه‌ای از بافت سالم اطراف آن برداشته میشود، در حالی که بخش عمده‌ای از پستان حفظ می‌گردد. این روش برای تومورهای کوچک مناسب است.
ماستکتومی: در این روش، کل بافت پستان برداشته میشود. بسته به شرایط، ممکن است نوک پستان و پوست حفظ شوند. پس از ماستکتومی، امکان بازسازی پستان وجود دارد.
شیمیدرمانی (کموتراپی)
شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن یا کاهش رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش ممکن است قبل از جراحی (برای کوچک کردن تومور)، بعد از جراحی (برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده) یا به‌عنوان درمان اصلی در مراحل پیشرفته بیماری به‌کار رود.
پرتودرمانی (رادیوتراپی)
پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای انرژی بالا، سلول‌های سرطانی باقی‌مانده پس از جراحی را هدف قرار داده و از بین می‌برد. این روش معمولاً پس از لامپکتومی یا ماستکتومی به‌کار می‌رود تا خطر عود مجدد بیماری کاهش یابد.
هورموندرمانی
برخی از انواع سرطان سینه تحت تأثیر هورمون‌های استروژن و پروژسترون رشد میکنند. هورموندرمانی با مسدود کردن اثر این هورمون‌ها یا کاهش تولید آنها، رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کند. این روش معمولاً برای تومورهایی با گیرنده‌های هورمونی مثبت به‌کار می‌رود.
درمان هدفمند
درمانهای هدفمند با تمرکز بر ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی، مانند پروتئین‌های غیرطبیعی، رشد آنها را متوقف میکنند. برای مثال، در تومورهایی با میزان بیش‌ازحد پروتئین HER2، از داروهای هدفمند علیه HER2 استفاده میشود.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با تقویت سیستم ایمنی بدن، به شناسایی و مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این روش به‌ویژه در برخی انواع خاص سرطان سینه مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است با سایر روش‌های درمانی ترکیب شود. برای اطلاعات تکمیلی مقاله ایمونوتراپی؛ انقلابی در درمان انواع سرطان را مطالعه کنید.
پرتودرمانی تعدیل‌شده با شدت (IMRT)
IMRT یک تکنیک پیشرفته پرتودرمانی است که شدت پرتوها را به‌طور دقیق تنظیم می‌کند تا تابش به بافت‌های سالم اطراف کاهش یابد و دوز مؤثرتری به تومور برسد. این روش می‌تواند عوارض جانبی پرتودرمانی را کاهش دهد. انتخاب روش درمانی مناسب برای هر بیمار باید با مشورت تیم پزشکی متخصص و بر اساس ویژگی‌های فردی و نوع سرطان صورت گیرد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از این روش‌ها برای دستیابی به بهترین نتیجه درمانی توصیه میشود.
هزینه درمان سرطان سینه
هزینه درمان سرطان سینه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد و می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. عواملی مانند مرحله بیماری، نوع درمان انتخابی، مدت زمان درمان، محل جغرافیایی، نوع بیمارستان (دولتی یا خصوصی)، و پوشش بیمه‌ای همگی در تعیین هزینه‌های کلی نقش دارند. سرطان سینه ممکن است نیاز به ترکیبی از درمانهای مختلف مانند جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی، هورموندرمانی و درمانهای هدفمند داشته باشد که هرکدام هزینه‌های خاص خود را دارند.
عوامل مؤثر بر هزینه‌های درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه، به‌ویژه در مراحل پیشرفته، می‌تواند فشار مالی قابل‌توجهی برای بیماران و خانواده‌هایشان ایجاد کند. هزینه‌های درمان بسته به نوع روش‌های مورد استفاده، مرحله بیماری، محل دریافت خدمات درمانی و میزان پوشش بیمه‌ای تفاوت زیادی دارد. آگاهی از عوامل مؤثر بر این هزینه‌ها می‌تواند به بیماران کمک کند تا با برنامه‌ریزی بهتر، گزینه‌های درمانی خود را آگاهانه‌تر انتخاب کنند و در صورت نیاز از منابع حمایتی و کمک‌های مالی بهره‌مند شوند. در ادامه، مهم‌ترین عواملی که بر هزینه‌های درمان سرطان سینه تأثیر می‌گذارند، بررسی میشود.
۱. نوع درمان مورد نیاز
بسته به مرحله بیماری، پزشک ممکن است یکی یا چند مورد از روش‌های درمانی زیر را توصیه کند:
جراحی: هزینه جراحی برداشتن توده (لامپکتومی) یا برداشتن کل سینه (ماستکتومی) به نوع عمل و میزان پیچیدگی آن بستگی دارد.
شیمیدرمانی: این روش که از داروهای خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند، می‌تواند پرهزینه باشد، به‌ویژه اگر بیمار نیاز به چندین دوره داشته باشد.
پرتودرمانی: پرتودرمانی ممکن است هزینه بالایی داشته باشد، به‌ویژه اگر نیاز به جلسات مکرر داشته باشد.
هورموندرمانی: این درمان برای بیمارانی که سرطان آنها وابسته به هورمون‌هاست تجویز میشود و هزینه آن بستگی به مدت زمان مصرف داروها دارد.
درمانهای هدفمند: این روش‌های جدیدتر مانند ایمونوتراپی و درمان با آنتی‌بادی‌های مونوکلونال معمولاً هزینه‌های بالایی دارند.
۲. مرحله بیماری
درمان سرطان سینه در مراحل اولیه معمولاً هزینه کمتری نسبت به مراحل پیشرفته دارد. در مراحل ابتدایی، ممکن است تنها به جراحی و پرتودرمانی نیاز باشد، اما در مراحل پیشرفته، علاوه بر این روش‌ها، شیمیدرمانی و درمانهای هدفمند گران‌قیمت نیز اضافه می‌شوند.
۳. نوع بیمارستان و سیستم بهداشتی کشور
در بیمارستان‌های دولتی، هزینه‌ها معمولاً پایین‌تر است و بیمه‌های درمانی بخش قابل توجهی از هزینه را پوشش می‌دهند.
در بیمارستان‌های خصوصی، هزینه‌ها معمولاً بسیار بیشتر است، اما در برخی موارد، امکانات و سرعت ارائه خدمات بالاتر است.
۴. پوشش بیمه‌ای و کمک‌های مالی
در بسیاری از کشورها، بیمه‌های درمانی بخش زیادی از هزینه‌های سرطان سینه را پوشش می‌دهند، اما مقدار پوشش بستگی به نوع بیمه و طرح درمانی دارد. همچنین، برخی سازمان‌های خیریه و نهادهای حمایت محور، کمک‌های مالی برای بیماران مبتلا به سرطان ارائه می‌دهند تا هزینه‌های درمانی کاهش یابد.
هزینه‌های جانبی درمان سرطان سینه
علاوه بر هزینه‌های مستقیم درمان، بیماران ممکن است با هزینه‌های جانبی دیگری نیز مواجه شوند، از جمله:
هزینه آزمایش‌ها و تشخیص‌های پزشکی (مانند ماموگرافی، سونوگرافی و نمونه‌برداری)
هزینه‌های رفت‌وآمد و اقامت در شهرهای دیگر برای دریافت درمان
هزینه داروهای مکمل و حمایتی که برای کنترل عوارض جانبی درمان استفاده می‌شوند
هزینه جلسات مشاوره و روان‌درمانی برای حمایت روحی و روانی بیماران
هزینه درمان سرطان سینه به عوامل متعددی از جمله نوع درمان، مرحله بیماری، سیستم بهداشتی کشور و پوشش بیمه‌ای بستگی دارد. در بسیاری از کشورها، بیمه‌های درمانی و سازمان‌های خیریه کمک‌هایی برای کاهش هزینه‌های بیماران ارائه می‌دهند. تشخیص زودهنگام سرطان سینه می‌تواند نه تنها شانس درمان را افزایش دهد، بلکه از هزینه‌های بالای درمان در مراحل پیشرفته جلوگیری کند.
آیا سرطان سینه فقط در زنان دیده میشود؟
سرطان سینه تنها مختص زنان نیست و مردان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. سرطان سینه در مردان هرچند نادر است، اما وجود دارد و می‌تواند در بافت سینه آنها ایجاد شود. اگرچه شیوع سرطان سینه در زنان بسیار بیشتر است، اما طبق آمار، کمتر از ۱ درصد از کل موارد سرطان سینه مربوط به مردان است. به دلیل ناشناخته بودن این بیماری در میان مردان، معمولاً تشخیص آن در مراحل پیشرفته‌تر صورت می‌گیرد که روند درمان را دشوارتر می‌کند.
چرا سرطان سینه در مردان نادر است؟
یکی از دلایل اصلی نادر بودن سرطان سینه در مردان، کمتر بودن بافت سینه در آنها در مقایسه با زنان است. در بدن زنان، بافت غددی سینه رشد بیشتری دارد و در معرض تأثیرات هورمونی (مانند استروژن و پروژسترون) قرار می‌گیرد که می‌تواند احتمال سرطانی شدن سلول‌ها را افزایش دهد. اما در مردان، بافت سینه کوچک‌تر بوده و سطح هورمون‌های مؤثر در رشد بافت سینه بسیار پایین‌تر است، که این امر احتمال ابتلا به سرطان را کاهش میدهد.
علائم سرطان سینه در مردان
علائم سرطان سینه در مردان مشابه زنان است و شامل موارد زیر میشود:
وجود توده یا ضخیم شدن غیرطبیعی در سینه یا زیر بغل
ترشح غیرعادی از نوک سینه (خونی یا شفاف)
تغییر در پوست سینه مانند قرمزی، پوسته‌پوسته شدن یا فرورفتگی
تورم یا بزرگ شدن یکی از سینه‌ها
درد یا حساسیت در ناحیه سینه
به دلیل عدم آگاهی کافی، مردان معمولاً این علائم را جدی نمی‌گیرند و در نتیجه، بیماری در مراحل پیشرفته‌تری تشخیص داده میشود که شانس درمان را کاهش میدهد.
عوامل خطر سرطان سینه در مردان
عوامل مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه در مردان را افزایش دهند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
سابقه خانوادگی و جهش‌های ژنتیکی: جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 خطر سرطان سینه را هم در زنان و هم در مردان افزایش میدهد.
افزایش سن: بیشتر موارد سرطان سینه در مردان بالای ۶۰ سال رخ میدهد.
سطح بالای استروژن در بدن: شرایطی مانند بیماری کبدی، چاقی شدید و مصرف برخی داروها می‌توانند سطح استروژن را در بدن مردان افزایش داده و خطر سرطان سینه را بیشتر کنند.
سندرم کلاین‌فلتر (Klinefelter Syndrome): این اختلال ژنتیکی باعث افزایش سطح استروژن و کاهش تستوسترون در مردان شده و می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
قرار گرفتن در معرض اشعه: مردانی که در معرض اشعه‌های مضر مانند پرتوهای درمانی قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض خطر سرطان سینه هستند.
استفاده از هورموندرمانی: مردانی که به دلیل برخی بیماری‌ها تحت هورموندرمانی قرار می‌گیرند، ممکن است در معرض خطر بالاتری باشند.
تشخیص و درمان سرطان سینه در مردان
روش‌های تشخیص سرطان سینه در مردان مشابه زنان است و شامل معاینه بالینی، ماموگرافی، سونوگرافی و نمونه‌برداری از بافت مشکوک میشود. درمان نیز به مرحله بیماری بستگی دارد و معمولاً شامل جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و در برخی موارد، هورموندرمانی است.
هرچند سرطان سینه بیشتر در زنان رخ میدهد، اما مردان نیز در معرض خطر آن هستند، هرچند با شیوع کمتر. آگاهی از علائم و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده تغییرات مشکوک در ناحیه سینه، کلید تشخیص زودهنگام و موفقیت درمانی است. مردان باید بدانند که سرطان سینه یک بیماری زنانه نیست و هر تغییری در ناحیه سینه باید جدی گرفته شود.
سرطان سینه در زمان بارداری و شیردهی
سرطان سینه می‌تواند در دوران بارداری و شیردهی نیز رخ دهد، اگرچه این موارد نسبتاً نادر هستند. تشخیص سرطان در این دوره‌ها ممکن است دشوارتر باشد، زیرا تغییرات هورمونی باعث افزایش تراکم بافت سینه میشود. روش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی و بیوپسی معمولاً برای زنان باردار ایمن شمرده می‌شوند، اما برخی از روش‌های درمانی، مانند شیمیدرمانی، ممکن است به بعد از زایمان موکول شوند. در برخی موارد، شیردهی می‌تواند ادامه یابد، اما این موضوع بستگی به نوع درمان دارد. پزشکان در چنین شرایطی رویکردهای درمانی را با توجه به سلامت مادر و جنین تنظیم میکنند.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به سرطان سینه هستند؟
عوامل خطرزای متعددی در ابتلا به سرطان سینه نقش دارند که برخی از آنها قابل کنترل و برخی غیرقابل کنترل هستند:
عوامل غیرقابل کنترل:
جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض خطر این بیماری هستند.
سن: افزایش سن خطر ابتلا را بالا می‌برد، به‌خصوص بعد از 50 سالگی.
سابقه خانوادگی: داشتن بستگان درجه یک (مادر، خواهر، دختر) مبتلا به سرطان سینه خطر را افزایش میدهد.
جهش‌های ژنتیکی: جهش در ژن‌های brca1 و brca2 می‌تواند احتمال ابتلا را بالا ببرد.
شروع قاعدگی در سنین پایین یا یائسگی دیرهنگام: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض استروژن می‌تواند ریسک بیماری را افزایش دهد.
عوامل قابل کنترل:
اضافه‌وزن و چاقی: چاقی پس از یائسگی یکی از عوامل خطر است.
کمبود فعالیت بدنی: ورزش منظم می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
مصرف الکل: مصرف مداوم الکل احتمال ابتلا را افزایش میدهد.
استفاده طولانی‌مدت از هورمون‌های جایگزین: برخی از درمانهای هورمونی بعد از یائسگی می‌توانند ریسک را بالا ببرند.
قرار گرفتن در معرض پرتوهای مضر: افرادی که در گذشته پرتودرمانی قفسه سینه داشته‌اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
سرطان سینه؛ اهمیت آگاهی و پیشگیری
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در سراسر جهان است و تشخیص زودهنگام آن نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. آگاهی از علائم، مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های غربالگری از مهم‌ترین راه‌های کاهش خطر این بیماری هستند. با داشتن سبک زندگی سالم، ورزش منظم، تغذیه مناسب و اجتناب از عوامل خطرزا می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. اگرچه سرطان سینه بیشتر در زنان دیده میشود، اما مردان نیز باید نسبت به علائم این بیماری هوشیار باشند. برای اطلاعات بیشتر درباره درمان سرطان، پیشنهاد می‌کنم مقاله راهنمای جامع درمان سرطان را مطالعه کنید.
سازمان جهانی بهداشت (WHO): “سبک زندگی سالم، ورزش منظم و تغذیه مناسب، خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان سینه را کاهش میدهد.”
20 پاسخ
سلام، وقت بخیر؛ اگر تو خانواده کسی سرطان سینه گرفته باشه، احتمال اینکه منم بگیرم زیاده؟
سلام. اگر در خانواده درجه یک (مثل مادر یا خواهر) سابقه سرطان سینه باشه، احتمال ابتلا بیشتره. در چنین مواردی بیمارستان یثربی معمولاً غربالگری زودهنگام و حتی مشاوره ژنتیک پیشنهاد می‌ده.
سلام. آیا بیمارستان یثربی خدمات خاصی برای غربالگری سرطان سینه دارد؟
سلام، بله، بیمارستان یثربی یکی از مراکز پیشرفته در زمینه غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. این بیمارستان مجهز به دستگاه‌های ماموگرافی دیجیتال و سونوگرافی تخصصی برای بررسی بافت سینه است و مشاورهای متخصص هم داره.
سلام. واقعا از توضیحاتی که در مورد سرطان سینه و اهمیت تشخیص زودهنگام دادید، لذت بردم. این اطلاعات به خوانندگان کمک می‌کنه که بیشتر به سلامت خودشون اهمیت بدن. نکته‌ای که پیشنهاد دارم اضافه کردن، نظرات متخصصان بیمارستان یثربی است.
سلام. ممنون بابت پیشنهادتون؛ حتما اضافه خواهد شد.
سلام، با تشکر از محتوای خوبی که به اشتراک گذاشیتن باهامون، مطلب خیلی خوب و آموزنده‌ای بود، فقط کاش یه اشاره‌ای هم به اهمیت رعایت بهداشت فردی موقع انجام ماموگرافی و سونوگرافی می‌شد.
سلام، ممنون از توجه و نظر ارزشمندتون. کاملاً درست می‌فرمایید، رعایت بهداشت فردی حین انجام ماموگرافی و سونوگرافی بسیار مهمه و حتماً در به‌روزرسانی‌های بعدی مقاله به این نکته مهم هم اشاره خواهیم کرد.
سلام، به نظرم اگر به آمار و تحقیقات جدید در زمینه سرطان سینه و بارداری اشاره کنید، مقاله کامل تر و معتبر میشه.
سلام، ممنون از پیشنهاد خوبتون. حتماً در به‌روزرسانی‌های بعدی به منابع علمی و آمار جدید اضافه می‌کنیم.
توضیحات‌تون درباره سرطان سینه در دوران بارداری و شیردهی خیلی خوب و مفید بود. فقط اگه درباره سختی‌ها و چالش‌های درمان تو این دوره‌ها هم یه توضیحی بدین، خیلی خوب میشه.
ممنون از لطف و دقت‌تون. حتماً سعی می‌کنیم در ویرایش‌های بعدی به چالش‌های درمان در دوران بارداری و شیردهی هم بیشتر بپردازیم.
مقاله خیلی اطلاعات دقیق و خوبی داره، اگر توی بخشی از متن به شیوه‌های درمان نوین در بیمارستان یثربی اشاره کنید، خیلی بهتر و کاملتر میشه. ممنون ازتون.
ممنون از نظر خوب و سازندتون. حتماً این نکته رو در نظر می‌گیریم و به شیوه‌های درمان نوین در بیمارستان یثربی هم در نسخه‌های بعدی مقاله اشاره خواهیم کرد.
سلام و خسته نباشید، توضیحات‌تون درباره علائم سرطان سینه خیلی خوب و کامل بود. فقط اگه یه بخش کوچیک هم به تشخیص این بیماری توی آقایون، اضافه کنین خیلی بهتر میشه و به درد خیلیا می‌خوره.
سلام. ممنون از پیشنهاد خوبتون.
لطفا بیشتر به روش‌های تشخیص غیرتهاجمی در بیمارستان یثربی اشاره کنید، به‌خصوص در مورد افرادی که از انجام آزمایش‌های پیچیده واهمه دارند.
ممنون از یادآوری خوبتون؛ حتماً سعی می‌کنیم اطلاعات بیشتری درباره روش‌های تشخیص غیرتهاجمی در بیمارستان یثربی به مقاله اضافه کنیم.
سلام، مقاله‌تون درباره سرطان سینه خیلی مفید و جامع بود! توضیحاتی که درباره علائم سرطان سینه در مردان دادید هم خوب بود. بنظرم اضافه کردن اطلاعات بیشتر از تجربیات بیمارستان یثربی می‌تونست به اطلاعات کامل تری به ما بده.
سلام، ممنون از پیشنهاد خوبتون. حتماً این موضوع رو در به‌روزرسانی‌های بعدی مدنظر قرار می‌دیم.